Divanı Lügatit Türk, 11. yüzyılda, Kaşgarlı Mahmud tarafından yazılmış, Türk dilinin en eski ve en kapsamlı sözlüklerinden biridir. Eser, 1072 yılında yazmaya başlanmış ve 1074 yılında tamamlanmıştır.
Eserin Adı
Eserin tam adı Divânü Lügati’t-Türk fi’n-Türkî ve’l-Acemî ve’l-Câhili ve’l-Müslim‘dir. Bu uzun adı Türkçeye çevirirsek, Türk, Acem, Cahili ve Müslüman Türklerin Dili Sözlüğü anlamına gelir.
Eserin Yazarı
Eserin yazarı, Kaşgarlı Mahmud adında bir Türk bilim insanı ve bürokrattır. Kaşgarlı Mahmud, 11. yüzyılda Kaşgar’da doğmuş ve yaşamış bir bilim adamıdır. Arapça, Farsça ve Türkçe gibi dilleri çok iyi bilen Kaşgarlı Mahmud, Türk dilini ve kültürünü araştırmaya ve tanıtmaya büyük önem vermiştir.
Eserin Amacı
Divanı Lügatit Türk, Türk dilinin zenginliğini ve çeşitliliğini ortaya koymak için yazılmıştır. Eser, Türk dilinin söz varlığını, gramer yapısını ve kültürel özelliklerini yansıtmaktadır.
Eserin İçeriği
Divanı Lügatit Türk, 10 ciltten oluşmaktadır. Eserin her cildi, bir harf üzerine kurulmuştur. Eser, alfabetik olarak düzenlenmiş olup, her kelimenin karşılığında, kelimenin anlamı, kökeni, kullanımı ve örnek cümleler verilmektedir.
Eser, Türk dilinin söz varlığını yansıtması bakımından oldukça zengindir. Eser, günümüzde kullanılan Türk dilinin yaklaşık %60’ını kapsamaktadır. Ayrıca, eserde, Türk dilinin eski dönemlerine ait pek çok kelime ve deyim bulunmaktadır.
Eserin Önemi
Divanı Lügatit Türk, Türk dili ve edebiyatı için oldukça önemli bir eserdir. Eser, Türk dilinin söz varlığını, gramer yapısını ve kültürel özelliklerini ortaya koyması bakımından büyük bir öneme sahiptir.
Eser, Türk dilinin gelişimi ve araştırılması açısından da önemli bir kaynaktır. Eser, Türk dilinin eski dönemlerine ait pek çok kelime ve deyimin tespit edilmesine yardımcı olmuştur.
Eserin Türkçeleştirilmesi
Divanı Lügatit Türk, ilk olarak 1910 yılında, İsmail Gaspıralı tarafından Türkçeleştirilmiştir. Gaspıralı’nın çevirisi, 4 cilt halinde yayımlanmıştır.
Divanı Lügatit Türk, daha sonra, 1941-1988 yılları arasında, Besim Atalay tarafından Türkçeleştirilmiştir. Atalay’ın çevirisi, 10 cilt halinde yayımlanmıştır.
Eserin PDF’si
Divanı Lügatit Türk’ün PDF’si, internette ücretsiz olarak bulunabilmektedir. Eserin PDF’sini, Türk Dil Kurumu’nun web sitesinden veya diğer internet sitelerinden indirebilirsiniz.
Divanı Lügatit Türk’ün Öne Çıkan Özellikleri
Divanı Lügatit Türk, Türk dili ve edebiyatı için oldukça önemli bir eserdir. Eserin öne çıkan özellikleri şunlardır:
- Eser, Türk dilinin söz varlığını, gramer yapısını ve kültürel özelliklerini yansıtmaktadır.
- Eser, Türk dilinin eski dönemlerine ait pek çok kelime ve deyimi içermektedir.
- Eser, Türk dilinin gelişimi ve araştırılması açısından önemli bir kaynaktır.
Divanı Lügatit Türk’ün Türk Dili ve Edebiyatına Etkileri
Divanı Lügatit Türk, Türk dili ve edebiyatına önemli etkiler yapmıştır. Eserin etkileri şunlardır:
- Eser, Türk dilinin söz varlığını zenginleştirmeye yardımcı olmuştur.
- Eser, Türk dilinin gramer yapısını daha iyi anlamamıza yardımcı olmuştur.
- Eser, Türk kültürünün daha iyi anlaşılmasına yardımcı olmuştur.
Divanı Lügatit Türk, Türk dilinin ve edebiyatının en önemli eserlerinden biridir. Eser, Türk dilinin gelişimi ve araştırılması açısından önemli bir kaynaktır. Eser, Türk dilinin ve kültürünün daha iyi anlaşılmasına da yardımcı olmuştur.