Diyet Terimleri
Diyet, sağlıklı bir yaşam tarzının önemli bir parçasıdır. Sağlıklı bir diyet, vücudunuzun ihtiyaç duyduğu besinleri almasını sağlar ve kronik hastalık riskini azaltır. Ancak, diyetle ilgili birçok terim ve kavram vardır ve bunları anlamak zor olabilir. Bu makalede, diyetle ilgili en yaygın terimleri ve kavramları açıklayacağız.
1. Kalori
Kalori, yiyecek ve içeceklerin enerji içeriğinin bir ölçüsüdür. Bir kalori, vücudunuzun bir gram suyu 1 derece Celsius ısıtmak için gereken enerji miktarıdır. Kalori miktarı, yiyecek veya içeceğin ağırlığına ve besin içeriğine bağlıdır. Örneğin, bir gram yağ 9 kalori içerirken, bir gram protein veya karbonhidrat 4 kalori içerir.
2. Makrobesinler
Makrobesinler, vücudunuzun enerji ve yapı taşları için ihtiyaç duyduğu üç ana besin grubudur. Bunlar karbonhidratlar, proteinler ve yağlardır.
- Karbonhidratlar: Karbonhidratlar, vücudunuzun enerji için kullandığı ana besin grubudur. Ekmek, makarna, pirinç, patates, meyve ve sebzelerde bulunur.
- Proteinler: Proteinler, vücudunuzun kas, kemik, deri ve diğer dokuları oluşturmak ve onarmak için kullandığı besin grubudur. Et, balık, kümes hayvanları, süt ürünleri, fasulye ve mercimekte bulunur.
- Yağlar: Yağlar, vücudunuzun enerji depolamak, hücreleri korumak ve hormon üretmek için kullandığı besin grubudur. Zeytinyağı, avokado, fındık ve tohumlarda bulunur.
3. Mikrobesinler
Mikrobesinler, vücudunuzun sağlıklı bir şekilde çalışması için ihtiyaç duyduğu vitaminler ve minerallerdir. Vitaminler, vücudunuzun enerji üretmesine, hücreleri oluşturmasına ve onarmasına yardımcı olur. Mineraller, vücudunuzun kemiklerini, dişlerini ve kaslarını oluşturmasına ve onarmasına yardımcı olur. Vitaminler ve mineraller meyve, sebze, et, balık, kümes hayvanları ve süt ürünlerinde bulunur.
4. Diyet Lifleri
Diyet lifleri, sindirilemeyen karbonhidratlardır. Sindirim sisteminizden geçerken bağırsaklarınızı temizlemeye ve kabızlığı önlemeye yardımcı olurlar. Ayrıca, kan şekeri seviyenizi düzenlemeye ve kolesterol seviyenizi düşürmeye yardımcı olabilirler. Diyet lifleri meyve, sebze, tam tahıllar ve baklagillerde bulunur.
5. Doymuş ve Doymamış Yağlar
Yağlar, iki ana gruba ayrılır: doymuş yağlar ve doymamış yağlar. Doymuş yağlar, oda sıcaklığında katı halde bulunan yağlardır. Doymamış yağlar ise, oda sıcaklığında sıvı halde bulunan yağlardır. Doymuş yağlar, çoğunlukla hayvansal kaynaklı yiyeceklerde bulunurken, doymamış yağlar çoğunlukla bitkisel kaynaklı yiyeceklerde bulunur. Doymuş yağlar, kolesterol seviyenizi yükseltebilir ve kalp hastalığı riskini artırabilir. Doymamış yağlar ise, kolesterol seviyenizi düşürebilir ve kalp hastalığı riskini azaltabilir.
6. Kolesterol
Kolesterol, vücudunuzun hücre zarlarını oluşturmak ve hormon üretmek için kullandığı bir maddedir. Kolesterol, iki ana gruba ayrılır: iyi kolesterol (HDL) ve kötü kolesterol (LDL). İyi kolesterol, kolesterolü vücudunuzdan uzaklaştırmaya yardımcı olurken, kötü kolesterol, kolesterolü vücudunuzda biriktirir. Yüksek LDL kolesterol seviyesi, kalp hastalığı riskini artırabilir.
7. Sodyum
Sodyum, vücudunuzun sıvı dengesini düzenlemek ve kaslarınızı ve sinirlerinizi çalıştırmak için ihtiyaç duyduğu bir mineraldir. Ancak, çok fazla sodyum tüketmek, kan basıncınızı yükseltebilir ve kalp hastalığı riskini artırabilir. Sodyum, çoğunlukla işlenmiş gıdalarda bulunur.
8. Şeker
Şeker, vücudunuzun enerji için kullandığı bir karbonhidrattır. Ancak, çok fazla şeker tüketmek, obezite, diyabet ve kalp hastalığı riskini artırabilir. Şeker, çoğunlukla işlenmiş gıdalarda ve içeceklerde bulunur.
9. Gıda Etiketi
Gıda etiketi, bir yiyecek veya içeceğin besin içeriğini gösteren bir etikettir. Gıda etiketleri, yiyecek veya içeceğin kalori, yağ, karbonhidrat, protein, vitamin ve mineral içeriğini gösterir. Gıda etiketlerini okumak, sağlıklı yiyecek ve içecek seçimleri yapmanıza yardımcı olabilir.
10. Diyet Rehberi
Diyet rehberi, sağlıklı bir diyet için öneriler içeren bir rehberdir. Diyet rehberleri, genellikle sağlık bakanlıkları veya sağlık örgütleri tarafından yayınlanır. Diyet rehberleri, sağlıklı bir diyetin nasıl oluşturulacağı, hangi yiyecek ve içeceklerin tüketilmesi gerektiği ve hangi yiyecek ve içeceklerin sınırlandırılması gerektiği gibi bilgiler içerir.
Faydalı Siteler
- Sağlık Bakanlığı Diyet Rehberi
- Türk Kardiyoloji Derneği Diyet Rehberi
- Diyabet Derneği Diyet Rehberi
- Obezite Derneği Diyet Rehberi
İlgili Dosyalar
- Sağlık Bakanlığı Diyet Rehberi PDF
- Türk Kardiyoloji Derneği Diyet Rehberi PDF
- Diyabet Derneği Diyet Rehberi PDF
- Obezite Derneği Diyet Rehberi PDF