Emeklilikte Tazminat Hesaplama
Emeklilikte tazminat, işçinin emeklilik nedeniyle işten ayrılması durumunda işveren tarafından işçiye ödenen bir tazminat türüdür. İş Kanunu’nun 147. maddesinde düzenlenen emeklilikte tazminat, işçinin kıdem süresine ve son brüt ücretine göre hesaplanır.
Emeklilikte tazminat hesaplanırken dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:
- İşçinin kıdem süresi, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihte geçerli olan kıdem süresini ifade eder.
- Son brüt ücret, işçinin iş sözleşmesinin sona erdiği tarihteki brüt ücretini ifade eder. Bu ücrete, işçinin ikramiye, prim, hafta tatili, genel tatil gibi ücret ekleri de dahil edilir.
Emeklilikte tazminat hesaplama formülü şu şekildedir:
Emeklilikte tazminat = Kıdem süresi * Son brüt ücret * 1/30
Örnek:
Bir işçinin kıdem süresi 10 yıl, son brüt ücreti ise 5.000 TL olsun. Bu durumda işçinin emeklilikte tazminatı şu şekilde hesaplanır:
Emeklilikte tazminat = 10 yıl * 5.000 TL * 1/30
= 166,67 TL * 10
= 1.666,70 TL
Emeklilikte tazminat, damga vergisi ve gelir vergisi kesintisine tabidir. Damga vergisi oranı %0,759, gelir vergisi oranı ise işçinin gelir durumuna göre değişmektedir.
Damga vergisi, emeklilikte tazminatın tamamından kesilir. Gelir vergisi ise, emeklilikte tazminat tutarının asgari ücretin yıllık brüt tutarını aşması durumunda kesilir.
Örnek:
Önceki örnekte yer alan işçinin emeklilikte tazminatı, asgari ücretin yıllık brüt tutarını (2023 yılı için 53.100 TL) aştığı için gelir vergisi kesintisine tabidir. İşçinin gelir vergisi matrahı ise, emeklilikte tazminat tutarından asgari ücretin yıllık brüt tutarının çıkarılması ile bulunur.
Gelir vergisi matrahı = Emeklilikte tazminat tutarı - Asgari ücretin yıllık brüt tutarı
= 1.666,70 TL - 53.100 TL
= -51.433,30 TL
İşçinin gelir vergisi matrahının negatif olması durumunda, gelir vergisi kesintisi yapılmaz.
Emeklilikte tazminat, işçiye işveren tarafından işten ayrıldığı tarihten itibaren en geç 2 ay içinde ödenir. Bu sürenin aşılması durumunda işçi, işverene karşı tazminat davası açabilir.
Emeklilikte tazminat, işçinin emeklilik hakkını elde etmesi için zorunlu değildir. İşveren, işçinin emeklilik nedeniyle işten ayrılması durumunda tazminat ödemekten kaçınabilir. Ancak, bu durumda işçinin kıdem tazminatından mahrum kalması söz konusudur.
Emeklilikte tazminat, işçinin emeklilik sonrası yaşamını idame ettirmesi için önemli bir maddi destektir. İşçiler, emekliliğe hak kazandıkları dönemde emeklilikte tazminatlarını da göz önünde bulundurarak emeklilik planlamaları yapmalıdır.