Fiil Konu Anlatımı
Fiil Nedir?
Bir eylemi, durumu veya oluşu anlatır. Cümlede yüklem görevinde bulunur.
Fiillerin Türleri
- İş Fiilleri: Bir iş veya hareketi ifade eder. Camı kırmak, kitap okumak, yemek yemek gibi.
- Durum Fiilleri: Bir durumu ifade eder. Oturmak, kalkmak, uyumak gibi.
- Oluş Fiilleri: Bir oluşu ifade eder. Büyümek, değişmek, ölmek gibi.
Fiillerin Yapısı
- Basit Fiiller: Yapım eki almamış fiillerdir. Gitmek, gelmek, yemek gibi.
- Yapma Fiilleri: Bir eylemi başkasına yaptırmak için kullanılan fiillerdir. Yaptırmak, yaptırmak, yaptırmak gibi.
- Ettirme Fiilleri: Bir eylemin başkası tarafından yapılmasını sağlamak için kullanılan fiillerdir. Ettirme, ettirme, ettirme gibi.
- Karışmış Fiiller: Yapım eki almış ve birden fazla yapım eki almış fiillerdir. Okutturmak, yaptırtmak, ettirtmek gibi.
Fiillerin Kipleri
- Şimdiki Zaman: Eylem şimdiki zamanda gerçekleşiyorsa o zaman kipi kullanılır. Ben gidiyorum, sen geliyorsun, o gidiyor gibi.
- Geçmiş Zaman: Eylem geçmişte gerçekleşiyorsa o zaman kipi kullanılır. Ben gittim, sen geldin, o gitti gibi.
- Gelecek Zaman: Eylem gelecekte gerçekleşecekse o zaman kipi kullanılır. Ben gideceğim, sen geleceksin, o gidecek gibi.
- Şart Kipi: Eylem gerçekleşmesi koşula bağlıysa o zaman kipi kullanılır. Ben gidersem, sen gelirsen, o giderse gibi.
- Dilek-İstek Kipi: Eylem gerçekleşmesi isteniyorsa o zaman kipi kullanılır. Ben gidebilsem, sen gelebilsen, o gidebilse gibi.
- Bildirme Kipi: Eylem gerçekleştiğini bildiriyorsa o zaman kipi kullanılır. Ben gittim, sen geldin, o gitti gibi.
Fiillerin Kişileri
- 1. Kişi: Ben, biz
- 2. Kişi: Sen, siz
- 3. Kişi: O, onlar
Fiillerin Çekimi
Fiiller, kip, kişi, zaman, şahıs, olumsuzluk gibi eklerle çekimlenir.
Fiillerin İsim-Fiil, Sıfat-Fiil ve Zarf-Fiil Olarak Kullanımı
- İsim-Fiil: Fiil soylu sözcüklerin sonuna -ma, -me, -mak, -mek ekleri getirilerek yapılır. Bu ekler fiile isim özelliği kazandırır.
- Sıfat-Fiil: Fiil soylu sözcüklerin sonuna -an, -en, -ası, -esi, -mez, -maz, -ar, -er, -dık, -dik, -duk, -dük, -tık, -tik, -tuk, -tük, -ecek, -acak, -miş, -mış, -muş, -müş ekleri getirilerek yapılır. Bu ekler fiile sıfat özelliği kazandırır.
- Zarf-Fiil: Fiil soylu sözcüklerin sonuna -arak, -erek, -ince, -ken, -alı, -eli, -madan, -meden, -ken, -ince ekleri getirilerek yapılır. Bu ekler fiile zarf özelliği kazandırır.
Örnek Cümleler
- İş Fiili: Camı kırdı. (Bir iş veya hareketi ifade eder.)
- Durum Fiili: Oturuyordu. (Bir durumu ifade eder.)
- Oluş Fiili: Büyüdü. (Bir oluşu ifade eder.)
- Basit Fiil: Gitmek. (Yapım eki almamış fiildir.)
- Yapma Fiili: Yaptırdım. (Bir eylemi başkasına yaptırmak için kullanılan fiildir.)
- Ettirme Fiili: Ettirdim. (Bir eylemin başkası tarafından yapılmasını sağlamak için kullanılan fiildir.)
- Karışmış Fiil: Okutturmak. (Yapım eki almış ve birden fazla yapım eki almış fiildir.)
- Şimdiki Zaman: Ben gidiyorum.
- Geçmiş Zaman: Ben gittim.