Fiilimsiler
Fiilimsiler, fiillerden türeyen, fiilin bütün özelliklerini göstermeyen sözcüklerdir. Fiiller gibi olum- suzluk eki alabilir ancak bir fiil gibi çekimlenemez. Örneğin, “oku-” fiili “okuyor” şeklinde çekimlenebilir fakat “okuyan” sözcüğü çekimlenemez.
Fiilimsiler, cümle içinde ad, sıfat, zarf görevini üstlenebilir. Örneğin, “okuyan” sözcüğü cümle içinde “okumayı seven” anlamında sıfat görevinde kullanılabilir.
Fiilimsiler, üç gruba ayrılır:
- İsim-fiil (mastar): Fiillere “-ma, -ış, -mak” ekleriyle yapılır. Cümle içinde ad görevinde kullanılır. Örneğin, “yazan” sözcüğü “yazan kişi” anlamında ad görevinde kullanılır.
- Sıfat-fiil (ortaç): Fiillere “-an, -ası, -en, -esi” ekleriyle yapılır. Cümle içinde sıfat görevinde kullanılır. Örneğin, “çalışan” sözcüğü “çalışan kişi” anlamında sıfat görevinde kullanılır.
- Zarf-fiil (bağ-fiil): Fiillere “-arak, -erek, -ince, -ken, -madan, -dıkça” ekleriyle yapılır. Cümle içinde zarf görevinde kullanılır. Örneğin, “akşam olmadan” sözcüğü “akşam olmadan” anlamında zarf görevinde kullanılır.
Fiilimsilerin Özellikleri
- Fiilimsiler, fiillerden türemiş sözcüklerdir.
- Fiiller gibi olum- suzluk eki alabilirler.
- Fiiller gibi çekimlenemezler.
- Cümle içinde ad, sıfat, zarf görevini üstlenebilirler.
Fiilimsilerin Türleri
İsim-fiil (mastar): Fiillere “-ma, -ış, -mak” ekleriyle yapılır. Cümle içinde ad görevinde kullanılır.
- “-ma” eki ile yapılanlar:
- “Okumak” (fiil) → “Okuma” (isim-fiil)
- “Yazmak” (fiil) → “Yazmama” (isim-fiil)
- “Söylemek” (fiil) → “Söyleme” (isim-fiil)
- “-ış” eki ile yapılanlar:
- “Okumak” (fiil) → “Okumak” (isim-fiil)
- “Yazmak” (fiil) → “Yazış” (isim-fiil)
- “Söylemek” (fiil) → “Söyleyiş” (isim-fiil)
- “-mak” eki ile yapılanlar:
- “Okumak” (fiil) → “Okumak” (isim-fiil)
- “Yazmak” (fiil) → “Yazmak” (isim-fiil)
- “Söylemek” (fiil) → “Söylemek” (isim-fiil)
Sıfat-fiil (ortaç): Fiillere “-an, -ası, -en, -esi” ekleriyle yapılır. Cümle içinde sıfat görevinde kullanılır.
- “-an” eki ile yapılanlar:
- “Okumak” (fiil) → “Oku-an” (sıfat-fiil) → “Okumak isteyen” (sıfat)
- “Yazmak” (fiil) → “Yaz-an” (sıfat-fiil) → “Yazmayı seven” (sıfat)
- “Söylemek” (fiil) → “Söyle-yen” (sıfat-fiil) → “Söylemeyi bilen” (sıfat)
- “-ası” eki ile yapılanlar:
- “Okumak” (fiil) → “Oku-ası” (sıfat-fiil) → “Okunması gereken” (sıfat)
- “Yazmak” (fiil) → “Yaz-ası” (sıfat-fiil) → “Yazılması gereken” (sıfat)
- “Söylemek” (fiil) → “Söyle-mesi” (sıfat-fiil) → “