Görme Biçimleri: Bir Görsel İletişim İncelemesi
Giriş
John Berger’in 1972 yılında BBC için hazırladığı ve aynı yıl kitap olarak da yayınlanan “Görme Biçimleri” adlı çalışması, görsel kültür ve görsel temsiller üzerine yazılmış en önemli eserlerden biridir. Berger, bu çalışmasında, görmenin sadece bir fizyolojik süreç olmadığını, aynı zamanda toplumsal ve kültürel bir inşa olduğunu öne sürer. Ona göre, gördüğümüz şeyler, sadece duyusal verilerden ibaret değildir; aynı zamanda, içinde yaşadığımız toplum ve kültür tarafından biçimlendirilir.
Berger, “Görme Biçimleri”nde, görsel temsillerin toplumsal ve kültürel anlamlarını açığa çıkarmak için tarihsel, sosyolojik ve eleştirel bir yaklaşım kullanır. Çalışmasında, resim, fotoğraf, film, reklam gibi farklı görsel temsil biçimlerini ele alır ve bunların nasıl anlamlandırılabileceğini gösterir.
Görme Biçimleri Kavramı
Berger, “Görme Biçimleri”nin giriş bölümünde, görsel temsiller üzerine düşünmenin önemini vurgular. Ona göre, görsel temsiller, gündelik yaşamımızın önemli bir parçasıdır. Görüntüler, bizi çevreleyen dünyayı anlamlandırmamıza ve onunla ilişki kurmamıza yardımcı olur. Ancak, görsel temsiller, sadece yansıtıcı değildir; aynı zamanda, dünyayı şekillendirmeye de yardımcı olurlar.
Berger, “görme biçimleri” kavramını, görsel temsillerin nasıl anlamlandırıldığını ifade etmek için kullanır. Ona göre, görsel temsiller, her zaman belirli bir kültürel bağlamda üretilir ve tüketilir. Bu bağlam, görsel temsillerin nasıl yorumlanacağını ve nasıl anlamlandırılacağını belirler.
Berger, görsel temsillerin anlamlarını belirlemek için, şu üç faktörü göz önünde bulundurur:
- Temsil edilen nesne veya olay: Bir görsel temsil, neyi temsil ediyor? Bu nesne veya olay, temsilin üretildiği kültürde nasıl anlamlandırılıyor?
- Temsil eden kişi veya kurum: Bir görsel temsil, kim tarafından üretilmiştir? Bu kişi veya kurum, temsili nasıl bir amaç için kullanıyor?
- Temsil edilen kişi veya kurum: Bir görsel temsil, kime yöneliktir? Bu kişi veya kurum, temsilden nasıl bir anlam çıkarıyor?
Berger, bu üç faktörü göz önünde bulundurarak, görsel temsillerin toplumsal ve kültürel anlamlarını açığa çıkarmayı amaçlar.
Görme Biçimleri ve Toplumsal İlişkiler
Berger, “Görme Biçimleri”nde, görsel temsillerin toplumsal ilişkileri şekillendiren bir rol oynadığını öne sürer. Ona göre, görsel temsiller, bizi çevreleyen dünyayı nasıl gördüğümüzü ve anlamlandırdığımızı etkiler.
Berger, bu tezini desteklemek için, resim, fotoğraf ve film gibi farklı görsel temsil biçimlerinden örnekler verir. Örneğin, resimlerde sıklıkla kullanılan perspektif tekniğinin, izleyicinin dünyayı belirli bir açıdan görmesini sağladığını ve bu sayede, toplumsal ilişkileri yeniden ürettiğini gösterir.
Berger, ayrıca, reklam ve propaganda gibi görsel temsil biçimlerinin, toplumsal düzeni korumak için kullanıldığını savunur. Ona göre, bu tür görsel temsiller, izleyicileri belirli düşüncelere ve davranışlara yönlendirmek için kullanılır.
Görme Biçimleri ve İktidar
Berger, “Görme Biçimleri”nde, görsel temsillerin iktidar ilişkilerini yansıttığını ve güçlendirdiğini öne sürer. Ona göre, görsel temsiller, iktidar sahiplerinin görüşlerini ve değerlerini yaymak için kullanılır.
Berger, bu tezini desteklemek için, tarihsel örneklerden örnekler verir. Örneğin, Rönesans döneminde üretilen resimlerde, Tanrı ve kralın merkezi bir konumda yer almasının, bu dönemdeki toplumsal düzeni yansıttığını gösterir.
Berger, ayrıca, günümüzde, reklam ve popüler kültür gibi görsel temsil biçimlerinin, kapitalizmin yayılması için kullanıldığını savunur. Ona göre, bu tür görsel temsiller, izleyicileri tüketime teşvik etmek için kullanılır.
Görme Biçimleri ve Eleştirel Yaklaşım
Berger, “Görme Biçimleri”nde, görsel temsillerin eleştirel bir şekilde okunması gerektiğini savunur. Ona göre, görsel temsillerin toplumsal ve kültürel anlamlarını anlamadan, bu temsillerden etkilenmekten kurtulamayız.
Berger, görsel temsilleri eleştirel bir şekilde okumak için, şu üç adımdan bahseder:
- Görsel temsili tanımlayın: Temsil edilen nesne veya olay nedir? Temsil