Haksız Fesih Tazminatı Şartları
İş hukukunda, iş sözleşmesinin taraflarından birinin, haklı bir neden olmaksızın sözleşmeyi feshetmesi halinde, diğer tarafa tazminat ödeme yükümlülüğü doğabilir. Bu tazminata, haksız fesih tazminatı adı verilir.
Haksız fesih tazminatı, işçinin iş güvencesinin bir gereği olarak kabul edilir. İşçi, işverenin haklı bir neden olmaksızın iş sözleşmesini feshetmesi nedeniyle, işsiz kalarak ekonomik zarara uğrayabilir. Haksız fesih tazminatı, işçinin bu zararını karşılamayı amaçlar.
Haksız fesih tazminatı, iş sözleşmesinin feshi tarihinde yürürlükte olan İş Kanunu hükümlerine göre belirlenir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesinde, iş sözleşmesinin haklı nedenle derhal feshedilebileceği durumlar düzenlenmiştir. Bu durumlara göre, işveren, işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle derhal feshedebilir. Ancak, işverenin bu şekilde yaptığı fesih, işçinin iş güvencesini ihlal eder ve işçiye haksız fesih tazminatı ödeme yükümlülüğü doğurur.
Haksız fesih tazminatının şartları, şunlardır:
- İş sözleşmesinin haklı bir neden olmaksızın işveren tarafından feshi.
- İşçinin iş güvencesinin ihlali.
İş sözleşmesinin haklı bir neden olmaksızın işveren tarafından feshi, İş Kanunu’nun 24. maddesinde belirtilen durumlara göre gerçekleşmelidir. Bu durumlar, şunlardır:
- İşçinin iş sözleşmesinin esaslı unsurlarını ihlali.
- İşçinin işvereni, işyerini, işverenin başka bir tüzel kişiliği veya bunların çalışanlarını zan altında bırakan bir fiilinin işveren tarafından öğrenilmesi.
- İşçinin işverenin güvenini kötüye kullanması veya hırsızlık yapması ya da başka bir suç işlemesi.
- İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebep olmaksızın ardı ardına iki defa veya toplamda beş defa işyerini terk etmesi.
- İşçinin işin niteliğinden veya işyerinin şartlarından kaynaklanan bir sebeple devamlı olarak işyerinde bulunmak imkânının bulunmaması.
- İşçinin askerlik hizmeti nedeniyle işten ayrılması.
İşçinin iş güvencesinin ihlali, işverenin, işçinin iş sözleşmesini haklı bir neden olmaksızın feshetmesidir. İşveren, işçinin iş sözleşmesini haklı bir neden olmaksızın feshetmesi halinde, işçinin iş güvencesini ihlal etmiş olur.
Haksız fesih tazminatı, işçinin iş sözleşmesinin feshi tarihindeki kıdemi, brüt ücreti ve fesih nedeni göz önünde bulundurularak belirlenir. Haksız fesih tazminatının miktarı, işçinin iş sözleşmesinin feshi tarihindeki kıdemine göre, her tam yıl için 30 günlük brüt ücreti tutarındadır. Bir yıldan artan süreler de oranlanarak hesaplamaya dahil edilir.
Haksız fesih tazminatı, işçinin iş sözleşmesinin feshi tarihinden itibaren, en geç 2 ay içinde işverene yazılı olarak talep edilmesi gerekir. İşveren, işçinin talebini aldıktan itibaren 10 gün içinde tazminatı ödemek zorundadır. İşverenin bu süre içinde tazminatı ödememesi halinde, işçi, icra takibi başlatabilir.
Haksız fesih tazminatı davasında görevli mahkeme, iş mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise, işçinin iş sözleşmesinin yapıldığı yer iş mahkemesidir.
Haksız fesih tazminatı davasında, işçinin iş güvencesinin ihlal edildiğini ispat etmesi gerekir. İşçi, bu ispatı, tanık beyanları, işyeri kayıtları, tutanak ve belgeler gibi delillerle yapabilir.
Haksız fesih tazminatı davasında, işçinin iş sözleşmesinin feshi tarihindeki kıdemi, brüt ücreti ve fesih nedeni dikkate alınarak, işçiye tazminat ödenmesi gerektiğine karar verilir. İşveren, bu karara karşı istinaf veya temyiz yoluna başvurabilir.
Haksız fesih tazminatı davasında, işçinin şu haklarını da talep etmesi mümkündür:
- İş sözleşmesinin feshedildiği tarihten itibaren, en geç 2 ay içinde ödenmeyen ücretler.
- İş sözleşmesinin feshedildiği tarihten itibaren, en geç 2 ay içinde ödenmeyen kıdem