Hangi Durumlarda Tazminat Alınır?
Tazminat, bir sözleşmenin veya hukuki ilişkinin sona ermesi nedeniyle taraflardan birine verilen maddi veya manevi karşılıktır. İş hukukunda tazminat, iş akdinin sona ermesi nedeniyle işçiye veya işverene ödenen parasal bir karşılıktır.
İş hukukunda tazminat, işçinin iş akdinin sona erdiği her durumda ödenmez. İş akdinin sona ermesinin haklı veya haksız olması, tazminatın ödenip ödenmeyeceğini belirleyen en önemli faktördür.
Kıdem Tazminatı
Kıdem tazminatı, işçinin işverene tabi olarak çalıştığı her yıl için 30 günlük ücreti tutarında ödenen bir tazminat türüdür. Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için işçinin;
- İş Kanunu kapsamında işçi olarak kabul edilmesi,
- Aynı işverenin işyerinde en az 1 yıl süre ile çalışması,
- İş sözleşmesinin belirsiz süreli olması,
- İş akdinin haklı veya haksız bir nedenle sona ermesi
şartlarını sağlaması gerekir.
Haklı Fesih Nedenleri
İş Kanunu’na göre, işçinin iş akdini haklı nedenle feshetmesi halinde kıdem tazminatına hak kazanır. İşçinin haklı fesih nedenleri şunlardır:
- İşverenin işçiye karşı ağır ve haksız bir fiil işlemesi,
- İşverenin işçiyi cinsel taciz veya cinsel saldırıda bulunması,
- İşverenin işçiyi kasten ve ağır bir şekilde işyerinden uzaklaştırması,
- İşverenin işçiye ücret veya sigorta primi ödememesi,
- İşverenin işçiye, iş sözleşmesinde veya kanunlarda belirlenen çalışma koşullarını ihlal etmesi,
- İşverenin işçinin kişisel verilerini hukuka aykırı olarak işlemesi,
- İşverenin işçinin sendika üyeliği veya çalışma koşullarını iyileştirmek için yaptığı faaliyetler nedeniyle iş akdini feshetmesi.
Haksız Fesih Nedenleri
İşverenin iş akdini haksız nedenle feshetmesi halinde işçi kıdem tazminatına hak kazanır. İşverenin haksız fesih nedenleri şunlardır:
- İşçinin iş sözleşmesinde veya kanunlarda belirtilen yükümlülüklerini yerine getirmemesi,
- İşçinin işyerinde iş disiplinini bozması,
- İşçinin işverene veya işyerine zarar vermesi,
- İşçinin işverenin güvenini kötüye kullanması,
- İşçinin işverenin emir ve talimatlarına uymaması,
- İşçinin işverenin işyerinde hırsızlık yapması,
- İşçinin işverenin işyerinde uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanması.
İşverenin İsteğiyle İşten Çıkarma
İşveren, işçinin kıdem tazminatı karşılığında iş akdini sona erdirebilir. Bu durumda işçinin kıdem tazminatı, kıdem tazminatına hak kazanacağı süreye göre hesaplanır.
İşçinin İsteğiyle İşten Ayrılma
İşçi, iş akdini haklı bir nedene dayanmaksızın sona erdirmesi halinde kıdem tazminatına hak kazanamaz. Ancak işçinin, işverenin işyerinde 15 yıl veya daha fazla çalışmış olması halinde, iş akdini kendi isteğiyle feshetmesi halinde de kıdem tazminatına hak kazanabilir.
İş Kazası veya Meslek Hastalığı
İşçi, iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle iş akdini sona erdirmesi halinde, kıdem tazminatına hak kazanır. Ancak bu durumda kıdem tazminatı, işçinin almış olduğu tazminatlardan mahsup edilir.
İşverenin İş Yerini Kapatma
İşverenin iş yerini kapatması halinde, işçi kıdem tazminatına hak kazanır. Bu durumda kıdem tazminatı, işçinin çalışmış olduğu süreye göre hesaplanır.
İşverenin İflası
İşverenin iflası halinde, işçi kıdem tazminatına hak kazanır. Bu durumda kıdem tazminatı, işçinin çalışmış olduğu süreye göre hesaplanır.
Tazminat Talebi Nasıl Yapılır?
İşçi, tazminat talebini işverene yazılı olarak bildirir. İşveren, işçinin tazminat talebini 30 gün içinde reddederse, işçi tazminat talebini iş mahkemesine açabilir.
**Tazmina