Harita Bilgisi
Harita, yeryüzünün tamamının veya bir parçasının kuşbakışı görünümünün matematiksel yöntemlerle küçültülerek bir düzlem üzerine aktarılmasıdır. Haritalar, yeryüzündeki doğal ve beşeri unsurları göstermek için kullanılır.
Harita Bilgisi’nin Amaçları
Harita bilgisinin başlıca amaçları şunlardır:
- Yeryüzünü tanımak ve anlamak
- Yeryüzündeki doğal ve beşeri unsurları öğrenmek
- Yeryüzü ile ilgili planlama ve uygulama yapmak
- Yeryüzü ile ilgili araştırma ve inceleme yapmak
Harita Bilgisi’nin Temel Kavramları
Harita bilgisinin temel kavramları şunlardır:
- Harita: Yeryüzünün tamamının veya bir parçasının kuşbakışı görünümünün matematiksel yöntemlerle küçültülerek bir düzlem üzerine aktarılmasıdır.
- Harita çeşitleri: Haritalar, kullanım amacına, gösterdiği unsurlara ve ölçeğine göre çeşitli sınıflara ayrılır.
- Projeksiyon: Yeryüzünün küresel şeklinin düz bir yüzeye aktarılması işlemidir.
- Ölçek: Haritadaki bir uzaklığın arazideki karşılığıdır.
- Harita sembolleri: Haritalarda kullanılan ve doğal veya beşeri unsurları gösteren işaretlerdir.
Harita Çeşitleri
Haritalar, kullanım amacına, gösterdiği unsurlara ve ölçeğine göre çeşitli sınıflara ayrılır.
Kullanım amacına göre haritalar:
- Genel amaçlı haritalar: Yeryüzünün tamamının veya bir parçasının genel özelliklerini gösteren haritalardır.
- Özel amaçlı haritalar: Yeryüzünün belirli bir özelliğini gösteren haritalardır. Örneğin, siyasi haritalar, fiziki haritalar, iklim haritaları, nüfus haritaları, ekonomik haritalar, ulaşım haritaları, turizm haritaları gibi.
Gösterdiği unsurlara göre haritalar:
- Doğal unsurları gösteren haritalar: Yeryüzünün doğal yapısını gösteren haritalardır. Örneğin, topoğrafya haritaları, jeolojik haritalar, iklim haritaları, bitki örtüsü haritaları, toprak haritaları gibi.
- Beşeri unsurları gösteren haritalar: Yeryüzünün beşeri yapısını gösteren haritalardır. Örneğin, siyasi haritalar, nüfus haritaları, ekonomik haritalar, ulaşım haritaları, turizm haritaları gibi.
Ölçeğine göre haritalar:
- Büyük ölçekli haritalar: 1/100 000 ölçeğinden büyük olan haritalardır. Arazideki ayrıntıları göstermek için kullanılır.
- Orta ölçekli haritalar: 1/100 000 ile 1/250 000 ölçeği arasındaki haritalardır. Genel özellikleri göstermek için kullanılır.
- Küçük ölçekli haritalar: 1/250 000 ölçeğinden küçük olan haritalardır. Geniş alanları göstermek için kullanılır.
Projeksiyonlar
Yeryüzünün küresel şeklinin düz bir yüzeye aktarılması işlemine projeksiyon denir. Projeksiyonlar, yeryüzünün şeklini, büyüklüğünü ve yönünü korumak veya bir kısmını korumak gibi çeşitli amaçlar için kullanılır.
Projeksiyonlar, yeryüzünün şekline göre küresel, silindirik ve konikal olmak üzere üç ana gruba ayrılır.
Küresel projeksiyonlar: Yeryüzünü küresel bir yüzey olarak kabul eden projeksiyonlardır. Bu projeksiyonlar, yeryüzünün şeklini ve büyüklüğünü korur ancak yönünü bozar. Örneğin, Mercator projeksiyonu küresel projeksiyonlara örnek olarak verilebilir.
Silindirik projeksiyonlar: Yeryüzünü silindirik bir yüzey olarak kabul eden projeksiyonlardır. Bu projeksiyonlar, yeryüzünün yönünü korur ancak şeklini ve büyüklüğünü bozar. Örneğin, Lambert silindirik projeksiyonu silindirik projeksiyonlara örnek olarak verilebilir.
Konikal projeksiyonlar: Yeryüzünü koni şeklinde bir yüzey olarak kabul eden projeksiyonlardır. Bu projeksiyonlar, yeryüzünün şeklini ve yönünü kısmen korur ancak büyüklüğünü bozar. Örneğin, Lambert konikal projeksiyonu konikal projeksiyonlara örnek olarak verilebilir.
Ölçekler
Haritadaki bir uzaklığın arazideki karşılığıdır. Ölçek, haritanın kenarlarında veya altında yazılır. Ölçekler, sayısal ölçek ve çizgi ölçek olmak