İhbar Tazminatı Nedir?
İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı veya geçerli bir neden olmaksızın feshedilmesi halinde işçiye ödenmesi gereken tazminattır. İhbar tazminatı, işçinin iş sözleşmesinin feshedilmesi nedeniyle iş arama sürecinde yaşayacağı maddi ve manevi kayıpları telafi etmek amacıyla ödenmektedir.
İhbar Tazminatının Tarihçesi
İhbar tazminatı, Türk hukukunda ilk olarak 1936 yılında kabul edilen İş Kanunu’nda yer almıştır. Ancak, bu dönemde ihbar tazminatı, işverenin işçiyi işten çıkarması halinde işçiye ödenmesi gereken bir tazminat olarak değil, işverenin işçiye tanıması gereken bir hak olarak düzenlenmiştir.
1961 Anayasası’nın 48. maddesinde, “Herkes, iş ve çalışma hürriyetine sahiptir. Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma koşullarını geliştirmek, işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak için gerekli tedbirleri alır.” hükmü yer almaktadır. Bu hüküm doğrultusunda, 1971 yılında kabul edilen 1475 sayılı İş Kanunu’nda ihbar tazminatı, işçinin iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde işçiye ödenmesi gereken bir tazminat olarak düzenlenmiştir.
İhbar Tazminatının Kapsamı
İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı veya geçerli bir neden olmaksızın feshedilmesi halinde işçiye ödenmektedir. İş sözleşmesinin işveren tarafından haklı bir nedenle feshedilmesi halinde, işçiye ihbar tazminatı ödenmesi gerekmez.
İş sözleşmesinin işveren tarafından geçerli bir nedenle feshedilmesi halinde, işçiye ihbar tazminatı ödenmesi gerekir. İş sözleşmesinin geçerli bir nedenle feshedilmesi, işçinin iş sözleşmesinin ihlal etmesi veya işverenin iş sözleşmesinin ifasını sürdürmesinin kendisi için olanaklı veya makul olmaması hallerinde gerçekleşir.
İş sözleşmesinin işveren tarafından geçerli nedenle feshedilmesi hallerinden bazıları şunlardır:
- İşçinin iş sözleşmesinin esaslı bir hükmünü ihlal etmesi
- İşçinin işverenin güvenini kötüye kullanması
- İşçinin işverene zarar vermesi
- İşçinin işverene sataşması
- İşçinin işverenin emirlerine uymaması
- İşçinin işe devamsızlığı
- İşçinin işverenin işyerini terk etmesi
İhbar Tazminatının Tutarı
İhbar tazminatının tutarı, işçinin brüt ücreti ve kıdem süresine göre hesaplanır. İhbar tazminatı, işçinin iş sözleşmesinin feshedildiği tarihte brüt ücretine göre hesaplanır.
İhbar tazminatı, işçinin kıdem süresine göre şu şekilde hesaplanır:
- 1-5 yıl kıdem: 30 günlük ücret
- 6-10 yıl kıdem: 36 günlük ücret
- 11-15 yıl kıdem: 42 günlük ücret
- 16-20 yıl kıdem: 48 günlük ücret
- 21-25 yıl kıdem: 54 günlük ücret
- 26-30 yıl kıdem: 60 günlük ücret
- 31-35 yıl kıdem: 66 günlük ücret
- 36 yıl ve üzeri kıdem: 72 günlük ücret
İhbar Tazminatının Ödenmesi
İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin feshedildiği tarihte işveren tarafından işçiye ödenir. İhbar tazminatının zamanında ödenmemesi halinde, işçi, işverene karşı yasal yollara başvurabilir.
İhbar Tazminatının Dava Yoluyla Talep Edilmesi
İşveren tarafından ihbar tazminatı ödenmemesi halinde, işçi, işveren aleyhine icra takibi başlatabilir veya iş mahkemesinde dava açabilir.
İcra takibi yoluyla ihbar tazminatı talep edilmesi halinde, işçinin ihbar tazminatına ilişkin bir dilekçe ile birlikte icra müdürlüğüne başvurması gerekir. İcra müdürlüğü, işçinin talebini değerlendirerek icra takibini başlatır.
İş mahkemesinde dava açılması halinde, işçinin ihbar tazminatına ilişkin bir dilekçe ile birlikte iş mahkemesine başvurması gerekir. İş mahkemesi, işçinin talebini değerlendirerek bir karar verir.
İhbar Tazminatının Vergilendirilmesi
İhbar tazminatı, işçinin ücretinden ayrı bir gelir olarak değerlendirilir ve gelir vergisine tabidir