İnsan Hakları Tazminat Komisyonu
Giriş
İnsan Hakları Tazminat Komisyonu (İHTK), Türkiye’de insan hakları ihlallerinden kaynaklanan tazminat taleplerini inceleme ve karara bağlamakla görevli bir idari kuruluştur. 6384 sayılı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Yapılmış Olan Bazı Başvuruların Tazminat Ödenmek Suretiyle Çözümüne Dair Kanun ile 2012 yılında kurulmuştur.
Komisyonun Görevleri
İHTK’nın temel görevi, 23 Mart 2012 tarihinden önce Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) yapılmış ve AİHM önünde derdest olan başvurular kapsamında, yargılamaların makul sürede sonuçlandırılmadığı veya mahkeme kararlarının geç veya eksik icra edildiği ya da hiç icra edilmediği iddiasıyla yapılan tazminat taleplerini incelemektir.
Komisyon, ayrıca Bakanlar Kurulu Kararı ve kanun değişikliği ile, AİHM’nin yerleşik içtihadına konu yapısal ve sistematik sorunlara dayalı başka konularda yapılan başvuruları da inceleyebilmektedir.
Komisyonun Yapısı
İHTK, bir başkan ve dört üyeden oluşur. Başkan ve üyeler, Adalet Bakanlığı tarafından, hukuk alanında en az on yıl deneyime sahip kişiler arasından seçilir.
Komisyon, başkan ve üyeler arasından kendi üyeleri arasından bir raportör seçer. Raportör, başvuruları inceler ve bir rapor hazırlar. Rapor, komisyon tarafından değerlendirilir ve karara bağlanır.
Komisyonun Kararları
Komisyon, başvuruları idari nitelikte kararla sonuçlandırır. Komisyon kararları, yargı denetimine tabidir.
Komisyon, başvuruları reddederse, başvurucu, kararı yargıya taşıyabilir. Komisyon, başvuruyu kabul ederse, tazminat miktarını belirler.
Komisyonun İşleyişi
Başvuru, İHTK’ya yazılı olarak yapılır. Başvuruda, başvurucunun adı, soyadı, adresi, kimlik numarası, başvuru konusu ve talepleri belirtilir.
Başvuru, İHTK tarafından incelenir. İnceleme sonucunda, başvurunun kabul edilebilir olup olmadığına karar verilir. Başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilirse, başvurunun esastan incelenmesine başlanır.
Esastan inceleme sonucunda, başvurunun kabul edilebilir olup olmadığına ve tazminat miktarına karar verilir.
Komisyonun Çalışmaları
İHTK, 2012 yılından bu yana faaliyet göstermektedir. Bu süre zarfında, Komisyon tarafından 50.000’den fazla başvuru incelenmiştir.
Komisyon tarafından verilen kararlar, insan hakları ihlallerinin giderilmesi ve mağdurların mağduriyetlerinin telafi edilmesi açısından önemli bir rol oynamaktadır.
Komisyonun Değerlendirmesi
İHTK, insan hakları ihlallerinden kaynaklanan tazminat taleplerini inceleme ve karara bağlama konusunda önemli bir işlev görmektedir. Komisyon, bu işlevini yerine getirirken, AİHM’nin yerleşik içtihadını dikkate almaktadır.
Komisyonun çalışmaları, insan hakları ihlallerinin giderilmesi ve mağdurların mağduriyetlerinin telafi edilmesi açısından önemli bir katkı sağlamaktadır.
Komisyonun Geleceği
İHTK, insan hakları ihlallerinin giderilmesi konusunda önemli bir rol oynamaya devam etmektedir. Komisyonun, bu alandaki çalışmalarını daha da etkinleştirmesi ve mağdurlara daha hızlı ve etkili bir şekilde ulaşabilmesi için, gerekli yasal ve kurumsal düzenlemelerin yapılması gerekmektedir.
Komisyonun Geliştirilmesi İçin Öneriler
İHTK’nın geliştirilmesi için aşağıdaki öneriler yapılabilir:
- Komisyonun görev alanının genişletilmesi,
- Komisyonun kararlarının daha hızlı verilmesi,
- Komisyonun kararlarının daha etkili bir şekilde uygulanması.
Bu önerilerin hayata geçirilmesi, insan hakları ihlallerinin giderilmesi ve mağdurların mağduriyetlerinin telafi edilmesi konusunda önemli bir katkı sağlayacaktır.