İnsan Hakları Tazminat Komisyonu Nedir?
İnsan Hakları Tazminat Komisyonu, Türkiye’de makul sürede sonuçlandırılmayan soruşturma ve kovuşturmalar ile mahkeme kararlarının geç veya eksik icra edildiği ya da hiç icra edilmediği iddiasıyla Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) yapılan başvuruları inceleyip sonuçlandırmak üzere kurulan bir komisyondur.
Komisyon, 6384 sayılı “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Yapılmış Olan Bazı Başvuruların Tazminat Ödenmek Suretiyle Çözümüne Dair Kanun” ile 19 Ocak 2013 tarihinde kurulmuştur. Komisyon, Adalet Bakanlığı’na bağlı bir birimdir ve başkanlığını Adalet Bakanlığı İnsan Hakları Daire Başkanı yürütmektedir.
Komisyonun Görevleri
Komisyonun görevleri şunlardır:
- AİHM’e makul sürede sonuçlandırılmayan soruşturma ve kovuşturmalar ile mahkeme kararlarının geç veya eksik icra edildiği ya da hiç icra edilmediği iddiasıyla yapılmış olan başvuruları incelemek ve sonuçlandırmak.
- Başvuruları inceleyip sonuçlandırmak için gerekli araştırmaları yapmak ve incelemeleri yapmak için uzmanlardan rapor almak.
- Başvuruları kabul veya reddetme kararı vermek.
- Kabul ettiği başvurular için tazminat miktarını belirlemek.
Komisyonun Görev Alanı
Komisyonun görev alanı, 23 Eylül 2012 tarihinden önce AİHM’e yapılmış ve AİHM önünde derdest başvurularla sınırlıdır. Bu tarihten sonra yapılmış olan başvurular için bu komisyon görevli değildir.
Komisyonun görev alanı, 2019 yılında Cumhurbaşkanı Kararı ile genişletilmiştir. Bu kararla birlikte, komisyonun görev alanına, ceza infaz kurumlarında Türkçe yazılan mektup veya benzer iletilerin ceza infaz kurumu idaresi tarafından alınmaması veya gönderilmemesi üzerine özel ve aile hayatına saygı hakkının ihlal edildiği iddialarına ilişkin başvurular da eklenmiştir.
Komisyona Başvuru Şartları
Komisyona başvuru yapabilmek için aşağıdaki şartlar aranır:
- Başvuru sahibinin, AİHM’e makul sürede sonuçlandırılmayan soruşturma ve kovuşturmalar ile mahkeme kararlarının geç veya eksik icra edildiği ya da hiç icra edilmediği iddiasıyla yapılmış olan bir başvurusu olmalıdır.
- Başvuru sahibinin, AİHM’den, başvurusuna ilişkin olarak, makul sürede sonuçlandırılmayan bir soruşturma veya kovuşturma, geç veya eksik icra edilen bir mahkeme kararı veya hiç icra edilmeyen bir mahkeme kararı kararı almış olması gerekir.
- Başvuru sahibinin, AİHM’den, bu kararlara ilişkin olarak tazminat talebinde bulunmuş olması gerekir.
Komisyona Başvuru Süreci
Komisyona başvuru, yazılı olarak veya elektronik ortamda yapılabilir. Başvuruda, başvuru sahibinin adı, soyadı, T.C. kimlik numarası, adresi, başvuru konusu ve talep edilen tazminat miktarı gibi bilgiler yer almalıdır.
Başvuru, Komisyona ulaştıktan sonra, Komisyon tarafından incelenir. İnceleme sonucunda, başvurunun kabul veya reddedilme kararı verilir.
Başvuru kabul edilirse, Komisyon, başvuru sahibine bir bildirim gönderir. Bu bildirimde, başvurunun kabul edildiği, tazminat talebinin inceleneceği ve tazminat miktarının belirleneceği bildirilir.
Tazminat talebinin incelenmesi sonucunda, Komisyon, tazminat miktarını belirler. Tazminat miktarı, başvuru sahibinin uğradığı maddi ve manevi zararlar göz önünde bulundurularak belirlenir.
Komisyonun kararı, ilgilisine tebliğ edilir. İlgili, Komisyon kararının tebliğinden itibaren 30 gün içinde, kararı, Ankara Bölge İdare Mahkemesi’ne itiraz edebilir.
Komisyonun Çalışmaları
Komisyon, 2013 yılından itibaren faaliyet göstermektedir. Bu süre zarfında, Komisyona yapılan başvuruların sayısı 10.000’in üzerindedir. Komisyon, bu başvuruların büyük bir kısmını sonuçlandırmıştır.
Komisyonun çalışmaları, Türkiye’de insan hakları alanında önemli bir gelişme olarak değerlendirilmektedir. Komisyon, makul sürede sonuçlandırılmayan soruşturma ve kovuşturmalar ile mahkeme kararlarının geç veya eksik icra edilmesi nedeniyle mağduriyet yaşayan kişilerin haklarını korumaya yardımcı olmaktadır.
Komisyonun Geleceği
Komisyon, gelecekte de çalışmalarını sürdürmesi ve insan hakları alanındaki katkısını artırması beklenmektedir. Komisyonun, görev alanının genişletilmesi ve daha fazla kaynakla desteklenmesi, çalışmalarını daha etkin bir şekilde yürütmesine yardımcı olacaktır.
**İn