İş Fiili Nedir?
İş fiili, bir eylemi, durumu veya oluşu ifade eden ve cümlede yüklem görevi üstlenen sözcük türüdür. İş fiilleri, genellikle -mek, -mak, -mek gibi eklerle yapılır. Örneğin, “yürümek”, “konuşmak”, “yemek” gibi sözcükler iş fiilidir.
İş fiilleri, cümlede yüklem görevi üstlendikleri için cümlenin anlamını belirlerler. Örneğin, “Ayşe kitap okuyor.” cümlesinde “okuyor” iş fiili, Ayşe’nin kitap okuma eylemini ifade eder ve cümlenin anlamını belirler.
İş fiilleri, çeşitli şekillerde çekimlenebilirler. Bu çekimlenmeler, iş fiilinin zamanını, kipini, olumsuzluğunu ve kişiyi belirler. Örneğin, “yürümek” iş fiili, “yürüyorum”, “yürüdüm”, “yürüyeceğim” gibi çeşitli şekillerde çekimlenebilir.
İş fiilleri, cümlede çeşitli görevler üstlenebilirler. Bunlar şunlardır:
- Yüklem: İş fiilleri, cümlede yüklem görevi üstlenerek cümlenin anlamını belirlerler. Örneğin, “Ayşe kitap okuyor.” cümlesinde “okuyor” iş fiili, Ayşe’nin kitap okuma eylemini ifade eder ve cümlenin anlamını belirler.
- Nesne: İş fiilleri, cümlede nesne görevi üstlenerek iş fiilinin etkisini alan sözcüğü belirlerler. Örneğin, “Ayşe kitap okuyor.” cümlesinde “kitap” sözcüğü, “okuyor” iş fiilinin nesnesidir ve iş fiilinin etkisini alan sözcüğü belirler.
- Zarflık: İş fiilleri, cümlede zarflık görevi üstlenerek iş fiilinin nasıl, ne zaman, nerede, ne kadar gibi özelliklerini belirlerler. Örneğin, “Ayşe hızlıca kitap okuyor.” cümlesinde “hızlıca” sözcüğü, “okuyor” iş fiilinin zarfıdır ve iş fiilinin nasıl yapıldığını belirler.
İş Fiillerinin Çeşitleri
İş fiilleri, çeşitli özelliklerine göre farklı sınıflara ayrılabilirler. Bunlar şunlardır:
- Geçişli iş fiilleri: Geçişli iş fiilleri, cümlede nesne alan iş fiilleridir. Örneğin, “Ayşe kitap okuyor.” cümlesinde “okuyor” iş fiili geçişli bir iş fiilidir ve “kitap” sözcüğünü nesne olarak alır.
- Geçişsiz iş fiilleri: Geçişsiz iş fiilleri, cümlede nesne almayan iş fiilleridir. Örneğin, “Ayşe yürüyor.” cümlesinde “yürüyor” iş fiili geçişsiz bir iş fiilidir ve nesne almaz.
- Yardımcı iş fiilleri: Yardımcı iş fiilleri, diğer iş fiilleriyle birlikte kullanılarak onların anlamını değiştiren veya çekimlenmelerini sağlayan iş fiilleridir. Örneğin, “Ayşe kitap okuyacak.” cümlesinde “olacak” iş fiili, “okuyacak” iş fiilinin anlamını değiştiren bir yardımcı iş fiilidir.
- Ana iş fiilleri: Ana iş fiilleri, cümlede kendi başlarına anlam ifade eden iş fiilleridir. Örneğin, “Ayşe kitap okuyor.” cümlesinde “okuyor” iş fiili, kendi başına anlam ifade eden bir ana iş fiilidir.
İş Fiillerinin Kullanımı
İş fiilleri, cümlede çeşitli görevler üstlenebilirler. Bunlar şunlardır:
- Yüklem: İş fiilleri, cümlede yüklem görevi üstlenerek cümlenin anlamını belirlerler. Örneğin, “Ayşe kitap okuyor.” cümlesinde “okuyor” iş fiili, Ayşe’nin kitap okuma eylemini ifade eder ve cümlenin anlamını belirler.
- Nesne: İş fiilleri, cümlede nesne görevi üstlenerek iş fiilinin etkisini alan sözcüğü belirlerler. Örneğin, “Ayşe kitap okuyor.” cümlesinde “kitap” sözcüğü, “okuyor” iş fiilinin nesnesidir ve iş fiilinin etkisini alan sözcüğü belirler.
- Zarflık: İş fiilleri, cümlede zarflık görevi üstlenerek iş fiilinin nasıl, ne zaman, nerede, ne kadar gibi özelliklerini belirlerler. Örneğin, “Ayşe hızlıca kitap okuyor.” cümlesinde “hızlıca” sözcüğü, “okuyor” iş fiilinin zarfıdır ve iş fiilinin nasıl yapıldığını belirler.
İş Fiilleriyle İlgili Faydalı Siteler ve Dosyalar
- İş Fiilleri Hakkında Bilgi: https://www.turkedebiyati.org/is-fiilleri-hakkinda-bilgi/
- İş Fiillerinin Çeşitleri: https://www.turkedebiyati.org/is-fiillerinin-cesitleri/
- İş Fiillerinin Kullanımı: https://www.turkedebiyati.org/is-fiillerinin-kullanimi/
- İş Fiilleri Çalışma Kağıdı: https://www.turkedebiyati.org/is-fiilleri-calisma-kagidi/
- İş Fiilleri Testi: https://www.turkedebiyati.org/is-fiilleri-testi/