İş Tazminatı Nedir?
İş tazminatı, iş sözleşmesinin herhangi bir nedenle sona ermesi durumunda işçiye ödenen bir miktar paradır. İş tazminatı, işçinin iş sözleşmesinin sona ermesi nedeniyle uğradığı maddi ve manevi kayıpların bir telafisi niteliğindedir.
İş Tazminatı Türleri
İş tazminatı, iş sözleşmesinin sona ermesi nedenine göre farklılık gösterir. İş sözleşmesinin sona ermesi nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
- İşverenin haklı nedenle fesih
- İşçinin haklı nedenle fesih
- İşçi ve işverenin anlaşması ile fesih
- İşçinin emekliliği
- İşçinin ölümü
Bu nedenlerden dolayı iş sözleşmesi sona erdiğinde işçiye ödenecek tazminat türleri şu şekildedir:
- Haklı nedenle fesih: İşverenin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi durumunda işçiye kıdem tazminatı ödenir. Kıdem tazminatı, işçinin işyerindeki kıdemine göre belirlenir.
- İşçinin haklı nedenle fesih: İşçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi durumunda işçiye kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı ödenir.
- İşçi ve işverenin anlaşması ile fesih: İşçi ve işverenin anlaşması ile iş sözleşmesinin sona ermesi durumunda işçiye kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı ödenir.
- İşçinin emekliliği: İşçinin emekli olması durumunda işçiye kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı ödenir.
- İşçinin ölümü: İşçinin ölümü durumunda işçinin hak sahiplerine kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı ödenir.
Kıdem Tazminatı
Kıdem tazminatı, iş sözleşmesinin herhangi bir nedenle sona ermesi durumunda işçiye ödenen en önemli tazminat türüdür. Kıdem tazminatı, işçinin işyerindeki kıdemine göre belirlenir.
Kıdem tazminatının tutarı, işçinin brüt ücretine ve kıdemine göre hesaplanır. Kıdem tazminatının hesaplanmasında aşağıdaki formül kullanılır:
Kıdem tazminatı = (İşçinin brüt ücreti * Kıdem süresi) / 30
Örneğin, işçinin brüt ücreti 5.000 TL ve kıdemi 10 yıl ise kıdem tazminatı tutarı aşağıdaki gibi hesaplanır:
Kıdem tazminatı = (5.000 TL * 10) / 30
= 166,66 TL * 10
= 1.666,66 TL
Kıdem tazminatı, işçinin iş sözleşmesinin sona erdiği tarihte ödenir. İşveren, kıdem tazminatı ödemesini geciktirmesi halinde işçiye gecikme faizi ödemek zorundadır.
İhbar Tazminatı
İşverenin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi durumunda işçiye ihbar tazminatı ödenir. İhbar tazminatı, işçinin işyerindeki kıdemine göre belirlenir.
İhbar tazminatının tutarı, işçinin brüt ücretine ve kıdemine göre hesaplanır. İhbar tazminatının hesaplanmasında aşağıdaki formül kullanılır:
İhbar tazminatı = (İşçinin brüt ücreti * Kıdem süresi) / 2
Örneğin, işçinin brüt ücreti 5.000 TL ve kıdemi 10 yıl ise ihbar tazminatı tutarı aşağıdaki gibi hesaplanır:
İhbar tazminatı = (5.000 TL * 10) / 2
= 2.500 TL
İhbar tazminatı, işçinin iş sözleşmesinin sona erdiği tarihte ödenir. İşveren, ihbar tazminatı ödemesini geciktirmesi halinde işçiye gecikme faizi ödemek zorundadır.
İşe İade Tazminatı
İşçi, iş sözleşmesinin feshinin geçersizliğine karar verilmesi halinde işe iade edilir. İşe iade edilen işçiye, işveren tarafından işe başlatılmaması halinde işe başlatmama tazminatı ödenir.
İşe başlatmama tazminatı, işçinin en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarındadır. İşe