İşçi hangi durumlarda kıdem tazminatı alamaz?
Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde çalıştığı her yıl için 30 günlük brüt ücreti tutarında ödenen bir tazminat türüdür. İş Kanunu’nun 147. maddesine göre, iş sözleşmesinin işveren tarafından haksız nedenle feshedilmesi halinde işçiye kıdem tazminatı ödenir.
Ancak, bazı durumlarda işçi kıdem tazminatı alamaz. Bu durumlar şunlardır:
-
İş sözleşmesinin işçi tarafından haksız nedenle feshedilmesi halinde: İş sözleşmesini işçinin haklı nedenle feshetmesi halinde, kıdem tazminatı işçiye ödenmez. İşçinin haklı nedenle fesih hakkı, İş Kanunu’nun 24. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi için aşağıdaki durumların varlığı gerekir:
- İşveren tarafından işçinin kişiliğine yönelik haksız bir davranışta bulunulması
- İşçinin iş sözleşmesinin esaslı bir unsuru olan bir konuda haklı nedenle değişiklik yapılması
- İşverenin işçinin ücretini veya diğer haklarını ödememesi
- İşverenin işçiye mobbing uygulaması
-
İşçinin iş sözleşmesini kendi isteğiyle feshetmesi halinde: İşçi, iş sözleşmesini kendi isteğiyle feshetmesi halinde, kıdem tazminatı alamaz. Ancak, işçinin iş sözleşmesini kendi isteğiyle feshetmesi halinde, işverene bir önel vermek zorundadır. İşverene verilen bu önel, işçinin hizmet süresine göre değişmektedir.
- 1 yıla kadar çalışmış işçi için 2 hafta
- 1 yıldan 5 yıla kadar çalışmış işçi için 4 hafta
- 5 yıldan fazla çalışmış işçi için 6 hafta
-
İşçinin emekli olması halinde: İşçi, yaşlılık aylığı alacağı yaşın dolması nedeniyle emekli olması halinde, kıdem tazminatı alamaz.
-
İşçinin iş sözleşmesinin 1479 sayılı Kanuna tabi olarak feshedilmesi halinde: 1479 sayılı Kanun, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bunların bağlı ortaklıkları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve bunların bağlı ortaklıkları ile bunlara ait işyerlerinde çalışan işçileri kapsamaktadır. Bu işçilerin iş sözleşmeleri, işveren tarafından fesih hakkının sınırlı olduğu bir şekilde düzenlenmiştir. Bu nedenle, bu işçilerin iş sözleşmelerinin işveren tarafından haksız nedenle feshedilmesi halinde, kıdem tazminatı ödenmez.
-
İşçinin iş sözleşmesinin işverenin kusurundan kaynaklanan bir nedenle sona ermesi halinde: İşçinin iş sözleşmesi, işverenin kastı veya ağır ihmali nedeniyle sona ererse, kıdem tazminatı işçiye ödenir. Örneğin, işverenin işçiyi işyerinden çıkarmak için haksız bir gerekçe öne sürmesi, işverenin işçiye mobbing uygulaması, işverenin işçinin ücretini veya diğer haklarını ödememesi, işverenin işçiye iş güvenliği önlemlerini almayarak zarar vermesi gibi durumlarda, işçi kıdem tazminatı alabilir.
İşçinin kıdem tazminatı alıp almayacağının tespiti için, iş sözleşmesinin feshinin haklı nedenle olup olmadığı araştırılmalıdır. Bu konuda işçi ve işveren arasında anlaşmazlık olması halinde, uyuşmazlık iş mahkemesinde çözümlenir.
İşçinin kıdem tazminatı alıp almayacağının tespitinde dikkate alınacak diğer hususlar şunlardır:
- İşçinin iş sözleşmesinin feshinin işveren tarafından yapılması halinde, işverenin feshi haklı nedenle gerçekleştirdiğini ispat etmesi gerekir.
- İşçinin kıdem tazminatı hakkı, iş sözleşmesinin feshedildiği tarihte yürürlükte olan İş Kanunu hükümlerine göre belirlenir.
- İşçinin kıdem tazminatı hakkı, iş sözleşmesinin feshedildiği tarihte geçerli olan ücret üzerinden hesaplanır.
İşçinin kıdem tazminatı alıp almayacağının tespitinde, işçinin ve işverenin iş sözleşmesi, İş Kanunu, Yargıtay karar örnekleri ve diğer ilgili mevzuat hükümleri dikkate alınır.