İşçi Kendi Çıkarsa Tazminat Alır mı?
İşçi, iş sözleşmesini kendi isteğiyle feshetmesi durumunda, kural olarak kıdem tazminatı alamaz. Bu durum, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesinde açıkça belirtilmiştir. Buna göre, “İş sözleşmesi, taraflardan birinin haklı nedenle derhal feshi dışında, belirli veya belirsiz süreli iş sözleşmelerinde, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihte işçinin işe girdiği tarihten itibaren hizmet süresi ile orantılı olarak hesaplanan kıdem tazminatı işçiye veya mirasçılarına ödenir.”
Ancak, işçinin iş sözleşmesini kendi isteğiyle feshetmesi durumunda dahi, kıdem tazminatı alabileceği bazı durumlar vardır. Bu durumlar, haklı nedenlerle istifa ve emekliliktir.
Haklı Nedenlerle İstifa
İşçinin iş sözleşmesini haklı nedenlerle feshetmesi durumunda, kıdem tazminatı alma hakkı doğar. Haklı nedenler, işçinin iş sözleşmesini devam ettirmesinin kendisi açısından telafisi güç veya imkansız bir durum ortaya çıkarmasıdır. Bu nedenle, haklı nedenlerin işçinin şahsına, aile hayatına veya işyerindeki çalışma koşullarına ilişkin olması gerekir.
İş Kanunu’nda haklı nedenler olarak sayılan bazı durumlar şunlardır:
- İşverenin işçiyi veya yakınlarını haksız yere işten çıkarması veya iş sözleşmesini feshetmesi
- İşverenin işçiye karşı kötü muamelede bulunması veya işçiyi küçük düşürücü veya onur kırıcı davranışlarda bulunması
- İşverenin işçinin sağlık ve güvenliğini tehlikeye atması
- İşverenin işçinin din, dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, sendikal aidiyet veya medeni durum gibi nedenlerle ayrımcılık yapması
- İşyerinde uygulanan çalışma koşullarının ağır ve sağlıksız olması
- İşyerinde işçinin kişiliğini ve sağlığını tehlikeye atan bir tehlikenin ortaya çıkması
İşçinin iş sözleşmesini haklı nedenlerle feshettiğini ispatlaması gerekir. Bu ispat, işçinin beyanı ile birlikte, tanık beyanları, bilirkişi raporları gibi delillerle yapılabilir.
Emeklilik
İşçinin yaşlılık, malullük veya ölüm gibi nedenlerle emekli olması durumunda, kıdem tazminatı alma hakkı doğar. Bu durumda, işçinin işyerinde en az bir yıl çalışmış olması gerekir.
İşçinin Kendi İsteğiyle İşten Ayrılması Durumunda İhbar Tazminatı
İşçinin kendi isteğiyle işten ayrılması durumunda, ihbar tazminatı hakkı doğmaz. İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin işveren tarafından feshi halinde, işçiye ödenen bir tazminattır.
Ancak, işçinin iş sözleşmesini kendi isteğiyle feshetmesi durumunda, işverene ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü doğabilir. Bu durum, işçinin iş sözleşmesini bildirim süresine uymaksızın feshetmesi halinde söz konusu olur.
İş Kanunu’nda işçinin bildirim süreleri şu şekilde düzenlenmiştir:
- İşyerinde çalışılan sürenin bir yıldan beş yıla kadar olması halinde, bildirim süresi iki haftadır.
- İşyerinde çalışılan sürenin beş yıldan on yıla kadar olması halinde, bildirim süresi dört haftadır.
- İşyerinde çalışılan sürenin on yıldan fazla olması halinde, bildirim süresi altı haftadır.
İşçi, bildirim süresine uymadan işten ayrılırsa, işverene bildirim süresinin iki katı tutarında ihbar tazminatı ödemek zorunda kalır.
İşçi Kendi Çıkarsa Ne Yapmalı?
İşçi, iş sözleşmesini kendi isteğiyle feshettiği takdirde, kıdem tazminatı alıp alamayacağı konusunda tereddüt yaşıyorsa, bir avukata danışması tavsiye edilir. Avukat, işçinin durumunu değerlendirerek, kıdem tazminatı alma hakkı olup olmadığını tespit edebilir.
İşçi, kıdem tazminatı alacağına kanaat getirdiği takdirde, işverene kıdem tazminatı talebinde bulunabilir. İşveren, kıdem tazminatı talebini reddederse, işçi, kıdem tazminatı alacağına dair ilam almak için dava açabilir.
Sonuç
İşçi, iş sözleşmesini kendi isteğiyle feshetmesi durumunda, kural olarak kıdem tazminatı alamaz. Ancak, haklı nedenlerle istifa veya emekli olması durumunda, kıdem tazminatı alma hakkı doğar. İşçinin kendi isteğiyle işten ayrılması durumunda