İsim Tamlaması Test PDF
İsim tamlaması, Türkçenin temel dil bilgisi kavramlarından biridir. İki ismin anlamca birbirini tamamlamasıyla oluşan bu yapı, cümlelerde önemli bir rol oynar. İsim tamlamaları, cümlenin anlamını zenginleştirir, niteler ve tamamlar.
İsim Tamlamasının Türleri
İsim tamlamaları, tamlanana göre üçe ayrılır:
- Belirtili isim tamlaması: Tamlananı bir isim olan tamlamalardır. Tamlanan, tamlayan tarafından belirtilir. Örneğin, “okul bahçesi” tamlamasında “bahçe” tamlananı, “okul” tamlayanı tarafından belirtilmiştir.
- Belirsiz isim tamlaması: Tamlananı bir isim olan ve tamlayan tarafından belirtilmeyen tamlamalardır. Örneğin, “çiçekli elbise” tamlamasında “elbise” tamlananı, “çiçekli” tamlayanı tarafından belirtilmemiştir.
- Takısız isim tamlaması: Tamlananı bir isim olan ve tamlayan tarafından belirtilmeyen, ancak tamlayanı ile tamlanan arasında anlam ilgisi bulunan tamlamalardır. Örneğin, “taş duvar” tamlamasında “duvar” tamlananı, “taş” tamlayanı tarafından belirtilmemiştir.
Belirtili İsim Tamlaması
Belirtili isim tamlamalarında tamlanan, bir isim olan ve tamlayan tarafından belirtilir. Tamlayan, tamlananı bir ek veya eklerden oluşan bir tamlama eki grubu ile belirtir. Belirtili isim tamlamalarında tamlanan ile tamlayan arasında üç temel ilgi bulunur:
- Aitlik ilgisi: Tamlanan, tamlayana ait olan bir varlıktır. Örneğin, “okul bahçesi” tamlamasında “bahçe”, “okul”a ait bir varlıktır.
- Yönelim ilgisi: Tamlanan, tamlayana doğru yönelen bir varlıktır. Örneğin, “deniz feneri” tamlamasında “fener”, “deniz”e doğru yönelen bir varlıktır.
- Nitelik ilgisi: Tamlanan, tamlayanı niteleyen bir varlıktır. Örneğin, “yeşil ağaç” tamlamasında “ağaç”, “yeşil” bir varlıktır.
Belirtisiz İsim Tamlaması
Belirtisiz isim tamlamalarında tamlanan, bir isim olan ve tamlayan tarafından belirtilmeyen tamlamalardır. Belirtisiz isim tamlamalarında tamlayan ile tamlanan arasında anlam ilgisi bulunur. Bu ilgi, tamlayanın tamlananı nasıl nitelediğini gösterir. Belirtisiz isim tamlamalarında tamlayan ile tamlanan arasında bulunan anlam ilgileri şunlardır:
- Benzerlik ilgisi: Tamlanan, tamlayana benzer bir varlıktır. Örneğin, “çiçekli elbise” tamlamasında “elbise”, “çiçeklere” benzer bir varlıktır.
- Birim ilgisi: Tamlanan, tamlayanın bir parçası olan bir varlıktır. Örneğin, “koltuk takımı” tamlamasında “takım”, “koltuklardan” oluşan bir varlıktır.
- Nitelik ilgisi: Tamlanan, tamlayanı nitelikleyen bir varlıktır. Örneğin, “güzel kız” tamlamasında “kız”, “güzel” bir varlıktır.
Takısız İsim Tamlaması
Takısız isim tamlamalarında tamlanan, bir isim olan ve tamlayan tarafından belirtilmeyen, ancak tamlayanı ile tamlanan arasında anlam ilgisi bulunan tamlamalardır. Takısız isim tamlamalarında tamlayan ile tamlanan arasında bulunan anlam ilgileri şunlardır:
- Aitlik ilgisi: Tamlanan, tamlayana ait olan bir varlıktır. Örneğin, “taş duvar” tamlamasında “duvar”, “taştan” yapılmıştır.
- Yönelim ilgisi: Tamlanan, tamlayana doğru yönelen bir varlıktır. Örneğin, “dağ yolu” tamlamasında “yol”, “dağlara” doğru yönelmektedir.
- Nitelik ilgisi: Tamlanan, tamlayanı nitelikleyen bir varlıktır. Örneğin, “sarı balık” tamlamasında “balık”, “sarı” bir varlıktır.
İsim Tamlamalarının Cümlede Kullanımı
İsim tamlamaları, cümlelerde önemli bir rol oynar. Cümlenin anlamını zenginleştirir, niteler ve tamamlar. İsim tamlamaları, cümlede çeşitli görevler üstlenebilir:
- Özne: İs