İşten Çıkarılan İşçinin Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
İşten çıkarma, işverenin işçi ile iş sözleşmesini tek taraflı olarak feshetmesidir. İşten çıkarma, işçinin iradesi dışında gerçekleştiği için, işçiye bazı haklar tanınmıştır. Bu haklar arasında kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı yer almaktadır.
Kıdem Tazminatı
Kıdem tazminatı, işçinin çalıştığı her tam yıl için 30 günlük brüt ücreti üzerinden hesaplanır. Örneğin, 10 yıl çalışan bir işçiye 10 x 30 = 300 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödenir.
Kıdem tazminatı hesaplanırken dikkate alınacak ücret, işçinin son aldığı brüt ücrettir. Bu ücrete, işçinin ek ücretleri, primleri, yemek ve yol yardımı gibi süreklilik arz eden ödemeleri dahil edilir. Fazla mesai ücretleri, kıdem tazminatı hesaplamasına dahil edilmez.
Kıdem tazminatı hesaplamasında işçinin kıdemi, işe giriş tarihinden iş akdinin feshedildiği tarihe kadar geçen süredir. İşe giriş tarihi, işçinin iş sözleşmesinde yer alan tarihtir. İş akdinin feshedildiği tarih ise, işverenin işçiyi işten çıkardığı tarihtir.
Kıdem tazminatı hesaplanırken, işçinin çalıştığı sürenin tam yıl olarak hesaplanması gerekir. Örneğin, işçi 1 yıl 6 ay çalışmışsa, bu süre 2 tam yıl olarak kabul edilir.
Kıdem tazminatı hesaplanırken, işçinin brüt ücretinden damga vergisi kesintisi yapılır. Damga vergisi, kıdem tazminatının brüt tutarının %0,759’udur.
İhbar Tazminatı
İhbar tazminatı, işverenin işçiyi işten çıkarırken, işçinin ihbar süresine uyması karşılığında ödediği tazminattır. İhbar süresi, iş sözleşmesinde yer alan hükümlere göre belirlenir.
İhbar tazminatı hesaplanırken, işçinin iş sözleşmesinde yer alan kıdem ve ihbar süreleri dikkate alınır. Örneğin, işçinin iş sözleşmesinde yer alan kıdem süresi 1 yıl, ihbar süresi ise 2 hafta ise, işçiye 1/2 haftalık ücret tutarında ihbar tazminatı ödenir.
İhbar tazminatı hesaplanırken dikkate alınacak ücret, işçinin son aldığı brüt ücrettir. Bu ücrete, işçinin ek ücretleri, primleri, yemek ve yol yardımı gibi süreklilik arz eden ödemeleri dahil edilir. Fazla mesai ücretleri, ihbar tazminatı hesaplamasına dahil edilmez.
İşten Çıkarmanın Sebebi Kıdem Tazminatına Etki Eder Mi?
İşten çıkarmanın sebebi, kıdem tazminatına etki eder. İşçi, işverenin haklı bir nedene dayanmaksızın işten çıkarılması durumunda, kıdem tazminatı almaya hak kazanır. İşverenin haklı bir nedene dayanmaksızın işten çıkarması, işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı, iş yerindeki verimliliği olumsuz etkilemesi veya işverenin işletmesini ayakta tutabilmesi için zorunlu olması gibi hallerde gerçekleşebilir.
İşten çıkarmanın sebebi, kıdem tazminatına etki ettiği gibi, ihbar tazminatına da etki edebilir. İşverenin haklı bir nedene dayanmaksızın işten çıkarması durumunda, işçiye ihbar tazminatı ödenmez.
İşten Çıkarılan İşçi, Tazminatını Nasıl Alabilir?
İşten çıkarılan işçi, tazminatını işverenden talep edebilir. İşveren, işçinin tazminat talebini yerine getirmezse, işçi tazminatını dava yoluyla talep edebilir.
İşten çıkarılan işçinin tazminat talebinde bulunurken, aşağıdaki belgeleri sunması gerekir:
- İş sözleşmesi
- İşe giriş bildirgesi
- İşten çıkış bildirgesi
- Ücret bordroları
- Diğer ilgili belgeler
İşten Çıkarılan İşçinin Tazminatına İlişkin Dikkat Edilmesi Gerekenler
İşten çıkarılan işçinin tazminatına ilişkin dikkat etmesi gereken bazı hususlar vardır:
- İşçi, tazminatını işverenden talep ederken, yazılı bir dilekçe ile başvurmalıdır.
- İşçi, tazminat talebinde bulunurken, talep ettiği tazminat tutarını ve tazminat hesabını açıkça belirtmelidir