İşten Çıkarılma ve Tazminat
İşten çıkarılma, bir işçinin iş sözleşmesinin işveren tarafından feshedilmesidir. İş sözleşmesi, işçi ve işveren arasında yazılı veya sözlü olarak yapılan ve işçinin işverene hizmet vermeyi, işverenin ise işçiye ücret ödemeyi taahhüt ettiği sözleşmedir. İş sözleşmesinin feshi, tarafların karşılıklı anlaşması, işverenin haklı nedenle feshi, işçinin haklı nedenle feshi veya işverenin geçerli nedenle feshi şeklinde gerçekleşebilir.
İşten çıkarma durumunda işçinin hak kazandığı tazminatlar, kıdem tazminatı ve ihbar tazminatıdır.
Kıdem Tazminatı
Kıdem tazminatı, işçinin işverene hizmet süresi boyunca sağladığı emek ve katkının karşılığı olarak ödenen bir tazminattır. Kıdem tazminatına hak kazanmak için işçinin işverene en az bir yıl kesintisiz olarak hizmet etmesi gerekir.
Kıdem tazminatı, işçinin işyerindeki son ücretine göre hesaplanır. İşyerindeki son ücret, işçinin brüt ücretidir. Kıdem tazminatına esas ücret, işçinin brüt ücretine ek olarak, işçinin işveren tarafından sağlanan yemek, yol, giyim, kira, yakacak, sağlık yardımı gibi yardımlar da dahil edilir.
Kıdem tazminatı, işçinin işyerindeki hizmet süresine göre hesaplanır. İşçi, işyerinde 1 yıldan 5 yıla kadar çalışmışsa, her yıl için 30 günlük brüt ücreti tutarında kıdem tazminatı alır. İşçi, işyerinde 5 yıldan fazla çalışmışsa, her yıl için 30 günlük brüt ücretine ilave olarak 20 günlük brüt ücreti tutarında kıdem tazminatı alır.
Kıdem tazminatı, işçinin işyerinden çıkış tarihindeki brüt ücretine göre hesaplanır. İşçinin işyerinden çıkış tarihindeki brüt ücreti, işçinin işyerinde son olarak aldığı ücrettir.
Kıdem tazminatı, işçinin işyerinden çıkış tarihinden itibaren 2 ay içinde ödenir. İşveren, kıdem tazminatını bu süre içinde ödemezse, işçiye her geçen ay için en yüksek işçilik zammı oranında gecikme tazminatı ödemek zorundadır.
İhbar Tazminatı
İhbar tazminatı, işverenin işçiyi işten çıkarırken, işçinin fesihten önce çalışacak süreye karşılık olarak ödemesi gereken bir tazminattır. İhbar tazminatına hak kazanmak için işçinin işverene en az bir gün kesintisiz olarak hizmet etmesi gerekir.
İhbar tazminatı, işçinin işyerindeki son ücretine göre hesaplanır. İhbar tazminatına esas ücret, işçinin brüt ücretidir.
İhbar tazminatı, işçinin işyerindeki hizmet süresine göre hesaplanır. İşçi, işyerinde 6 aydan az çalışmışsa, 2 haftalık ücreti tutarında ihbar tazminatı alır. İşçi, işyerinde 6 aydan 1,5 yıla kadar çalışmışsa, 4 haftalık ücreti tutarında ihbar tazminatı alır. Buna ek olarak, 1.5 ile 3 yıl arasında çalışma süresi 6 haftalık, 3 yıldan fazla çalışma süresi ise 8 haftalık ücrete karşılık gelir.
İhbar tazminatı, işçinin işyerinden çıkış tarihinden itibaren 8 gün içinde ödenir. İşveren, ihbar tazminatını bu süre içinde ödemezse, işçiye her geçen gün için en yüksek işçilik zammı oranında gecikme tazminatı ödemek zorundadır.
İşten Çıkarılmada Tazminat Hakkı Olmayan Durumlar
İşten çıkarılma durumunda işçinin tazminat hakkı olmayan bazı durumlar vardır. Bunlar:
- Deneme süresi içerisinde yapılan fesih
- İşçinin iş sözleşmesinde yer alan haklı nedenle fesih hükümlerine aykırı olarak yapılan fesih
- İşçinin iş sözleşmesini kendisi feshetmesi
- İşverenin ekonomik kriz, iflas gibi nedenlerle işyerini kapatması
İşten Çıkarılan İşçinin Hak Arama Yolları
İşten çıkarılan işçi, kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı gibi haklarını alamadığı takdirde, iş mahkemesinde dava açabilir. İş mahkemesi, işçinin haklı olduğuna karar verirse, işçiye ödenmesi gereken tazminatları işverenden tahsil