İsten Çıkınca Tazminat Alınır mı?
İşten ayrılma, işçilerin çalışma hayatında sıklıkla karşılaştıkları bir durumdur. İşten ayrılmanın birçok nedeni olabilir. İşçi kendi isteğiyle işten ayrılabileceği gibi, işveren tarafından işten çıkarılabilir veya iş sözleşmesi haklı nedenle feshedilebilir.
İşten ayrılmanın tazminat hakkı açısından en önemli belirleyicisi, işten ayrılmanın işçinin kendi isteğiyle mi yoksa işverenin ya da kanunun iradesine bağlı olarak mı gerçekleştiğidir.
İşverenin Kendi İsteğiyle İşten Çıkarması Halinde
İşveren, işçinin iş sözleşmesini kendi isteğiyle feshetmesi halinde, işçi kıdem tazminatına hak kazanır. Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde çalıştığı her tam yıl için 30 günlük brüt ücretidir.
İşverenin işçiyi işten çıkarırken kıdem tazminatına hak kazanmasına engel olacak bir haklı sebebi yoksa, işçiye kıdem tazminatı ödemek zorundadır. İşverenin haklı bir sebebi varsa, işçiye kıdem tazminatı ödemek zorunda değildir.
İşverenin haklı sebeple işçiyi işten çıkarması için aşağıdaki nedenlerin varlığı gerekir:
- İşçinin iş sözleşmesinde yer alan yükümlülüklerini ağır şekilde ve sürekli olarak yerine getirmemesi
- İşçinin işverene veya işyerindeki başka bir işçiye sataşması, hakaret etmesi, tehdit etmesi veya işyerinde huzuru bozucu davranışlarda bulunması
- İşçinin işyerinde hırsızlık yapması veya başka bir suç işlemesi
- İşçinin işyerinde çalışma şartlarına uymaması
- İşçinin işverenin güvenini kötüye kullanması
- İşçinin işverene zarar vermesi
İşverenin işçiyi işten çıkarırken haklı bir sebebinin olup olmadığı, işçinin savunması alınarak ve tanıkların dinlenmesi suretiyle değerlendirilir.
İşçinin Kendi İsteğiyle İşten Ayrılması Halinde
İşçi, iş sözleşmesini kendi isteğiyle feshetmesi halinde, kural olarak kıdem tazminatına hak kazanamaz. Ancak, işçinin istifasının aşağıdaki durumlardan kaynaklanması halinde, kıdem tazminatına hak kazanabilir:
- İşçinin emekli olması
- İşçinin evlenmesi
- İşçinin askerlik görevine başlaması
- İşçinin ölümü
İşçinin istifasının yukarıdaki nedenlerden kaynaklandığını ispatlaması gerekir.
İş Sözleşmesinin Haklı Sebeple Feshedilmesi Halinde
İşçi, iş sözleşmesini işverenin ya da kanunun iradesine bağlı olarak haklı bir sebeple feshetmesi halinde, kıdem tazminatına hak kazanır. İşçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi için aşağıdaki nedenlerin varlığı gerekir:
- İşçinin ücretlerinin ödenmemesi
- İşçinin çalışma koşullarının esaslı şekilde değiştirilmesi
- İşçinin işyerinde mobbinge maruz kalması
- İşçinin işveren tarafından cinsel tacize uğraması
İşçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi halinde, işverene bildirim süresi vermek zorundadır. Bildirim süresi, işçinin kıdemine göre değişmektedir.
İşçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi halinde, işverene bildirim süresinin sona ermesinden itibaren en geç 10 gün içinde kıdem tazminatı ödemek zorundadır.
Tazminat Hesaplanması
Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde çalıştığı her tam yıl için 30 günlük brüt ücretidir. Kıdem tazminatının hesabında, işçinin brüt ücretine, ücrete ek olarak yapılan her türlü ödemeler de dahil edilir.
Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde çalıştığı sürenin tam yıl olarak dikkate alınmasıyla hesaplanır. Örneğin, işçi bir işyerinde 10 ay çalışmışsa, kıdem tazminatı hesabında 9 ay dikkate alınır.
Kıdem tazminatı, işçinin işten ayrıldığı tarihteki brüt ücretine göre hesaplanır. İşçinin işten ayrıldığı tarihte ücretinde bir artış olmuşsa, bu artış da kıdem tazminatının hesabında dikkate alınır.
Tazminatın Ödenmesi
İşveren, işçiye kıdem tazminatı ödemesini işten ayrıldığı tarihte veya en geç 10 gün içinde yapmalıdır. İşverenin bu süre içinde kıdem tazminatı ödememesi halinde, işçi işverene karşı icra takibi başlatabilir.
İşverenin işçiye kıdem