İşten Kendi Ayrılan Tazminat Alabilir mi?
İşten kendi ayrılan işçinin tazminat alıp alamayacağı, Türk İş Kanunu’nun (İş Kanunu) 14. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, iş sözleşmesinin işçi tarafından haklı bir neden olmaksızın feshedilmesi halinde, işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz.
İş Kanunu’na göre haklı bir neden, işçinin işverenin davranışlarından dolayı fesih hakkını kullanmasını gerektiren bir durumdur. Haklı nedenler, İş Kanunu’nda sayılmamıştır. Ancak, Yargıtay kararlarında haklı neden olarak kabul edilen bazı durumlar şunlardır:
- İşverenin işçiyi aşağılayıcı veya onur kırıcı sözler söylemesi veya davranışlarda bulunması
- İşverenin işçiyi haksız yere işten çıkarması
- İşverenin işçinin ücretini veya diğer haklarını ödememesi
- İşverenin işçinin sağlığını veya güvenliğini tehlikeye atması
- İşverenin işçiye mobbing uygulaması
İşçi, yukarıda sayılan nedenlerden herhangi biri nedeniyle iş sözleşmesini feshederse, kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Ancak, işçinin bu nedenleri işverene yazılı olarak bildirmesi gerekir.
İhbar Tazminatı
İşçi, kendi isteğiyle işten ayrılsa bile, işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalabilir. İhbar tazminatı, işçinin işyerinde çalıştığı her tam yıl için bir aylık ücretidir. Ancak, 6 aydan az kıdemi olan işçiler için ihbar tazminatı ödenmez.
İşçi, iş sözleşmesini bildirim süresine uymadan feshederse, işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalır. Bildirim süresi, işçinin kıdemine göre değişmektedir.
- 1 yıldan 3 yıla kadar kıdemi olan işçiler için 2 hafta
- 3 yıldan 5 yıla kadar kıdemi olan işçiler için 4 hafta
- 5 yıldan fazla kıdemi olan işçiler için 6 hafta
İşçi, iş sözleşmesini bildirim süresine uyarak feshederse, işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalmaz. Ancak, işveren işçiyi bildirim süresine uymaksızın işten çıkarsa, işçiye bildirim süresinin karşılığı ücreti ödemek zorundadır.
Kıdem Tazminatı Hesaplaması
Kıdem tazminatı, işçinin çalıştığı her tam yıl için brüt ücretinin 30’da biri olarak hesaplanır. Kıdem tazminatının hesaplanmasında, işçinin brüt ücretine ilişkin tüm ödemeler dikkate alınır. Bunlara örnek olarak, maaş, ücret, prim, ikramiye, ek ödemeler ve fazla mesai ücretleri sayılabilir.
Kıdem tazminatı hesaplanırken, işçinin işyerinde çalıştığı sürenin tam yıl olarak dikkate alınması gerekir. Örneğin, işçinin işyerinde 1 yıl 8 ay çalıştığı varsayılırsa, kıdem tazminatı hesaplanırken 1 yıl olarak dikkate alınır.
Kıdem tazminatı, işçinin işten ayrıldığı tarihte yürürlükte olan asgari ücret üzerinden hesaplanır.
İşten Kendi Ayrılan İşçi Ne Yapmalıdır?
İşten kendi ayrılan işçi, kıdem tazminatına hak kazandığını düşünüyorsa, öncelikle işverene yazılı olarak başvurmalıdır. İşveren, işçinin talebini kabul ederse, işçi kıdem tazminatını işverenden alabilir.
İşveren, işçinin talebini kabul etmezse, işçi iş mahkemesine dava açabilir. İş mahkemesi, işçinin haklı bir nedene dayandığını tespit ederse, işçiye kıdem tazminatı ödenmesine karar verecektir.
Sonuç olarak, işten kendi ayrılan işçinin tazminat alıp alamayacağı, işçinin ayrılma nedenine göre değişmektedir. İşçi, iş sözleşmesini haklı bir nedene dayanarak feshederse, kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Ancak, işçi kendi isteğiyle işten ayrılırsa, kıdem tazminatına hak kazanamayacaktır.
İşten kendi ayrılan işçinin ihbar tazminatı ödemesi gerekip gerekmediği de, işçinin ayrılma nedenine göre değişmektedir. İşçi, iş sözleşmesini bildirim süresine uyarak feshederse, işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalmayacaktır. Ancak, işçi iş sözleşmesini bildirim süresine uymaksızın feshederse, işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalacaktır.