İşyeri Tazminatı Ne Zaman Öder?
İşyeri tazminatı, iş sözleşmesinin işveren tarafından haksız bir şekilde feshedilmesi durumunda, işçiye ödenmesi gereken bir parasal tazminattır. İşyeri tazminatı, iş kanununda düzenlenmiş olup, işçinin kıdemi, brüt ücreti ve fesih nedeni gibi unsurlara göre hesaplanır.
İşyeri tazminatı, iş sözleşmesinin feshedildiği tarihte muaccel olur. Bu, tazminatın ödenmesi için işverenin işçiye bir ihtar göndermesine gerek olmadığı anlamına gelir. İş sözleşmesi feshedilen işçi, tazminat talebiyle işverene başvurabilir.
İşveren, işçinin talebi üzerine tazminatı en geç bir ay içinde ödemekle yükümlüdür. Bu süre, işçinin başvuru tarihinden itibaren başlar. İşveren, bir ay içinde tazminatı ödemezse, işçi, icra takibi yoluyla tazminatın tahsili için dava açabilir.
İşyeri tazminatının ödenmesi için işçinin işverene başvurması şarttır. İşçi, tazminat talebiyle işverene bir dilekçe ile başvurabilir. Dilekçede, işçinin kimlik bilgileri, iş sözleşmesinin feshi tarihi, kıdemi, brüt ücreti ve tazminat talebi gibi bilgiler yer almalıdır.
İşveren, işçinin tazminat talebini reddederse, işçi işe iade davası açabilir. İşe iade davasında, işverenin fesih işleminin haksız olup olmadığı değerlendirilir. İşe iade davasında işçi haklı çıkarsa, işveren işçiyi işe başlatmak zorundadır. İşveren işçiyi işe başlatmazsa, işçiye en az dört aylık ve en fazla sekiz aylık ücreti tutarında işe başlatmama tazminatı ödemekle yükümlüdür.
İşyeri tazminatının hesaplanması, iş kanununda düzenlenmiştir. İşyeri tazminatı, işçinin kıdemi, brüt ücreti ve fesih nedeni gibi unsurlara göre hesaplanır.
İşyerinde 1 yıl altı ay ve daha fazla çalışan işçinin kıdemi için tazminat tutarı, işçinin brüt ücreti x kıdem süresi x 1/4 şeklinde hesaplanır. Örneğin, brüt ücreti 10.000 TL olan bir işçinin, işyerinde 5 yıl çalıştığını varsayalım. Bu durumda işçinin tazminat tutarı, 10.000 TL x 5 x 1/4 = 12.500 TL olacaktır.
İşyerinde 1 yıl altı ay altı gün ve daha az çalışan işçinin kıdemi için tazminat tutarı, işçinin brüt ücreti x kıdem süresi x 1/5 şeklinde hesaplanır. Örneğin, brüt ücreti 10.000 TL olan bir işçinin, işyerinde 1 yıl 6 ay çalıştığını varsayalım. Bu durumda işçinin tazminat tutarı, 10.000 TL x 1,5 x 1/5 = 3.000 TL olacaktır.
İşçinin fesih nedeni, tazminat tutarını etkileyen bir diğer unsurdur. İşverenin haklı bir nedene dayanmadan işçiyi işten çıkarması durumunda, işçiye tazminat ödenmesi gerekir. İşverenin haklı bir nedene dayanması durumunda ise, işçiye tazminat ödenmeyebilir.
İşverenin haklı nedenleri arasında şunlar sayılabilir:
- İşçinin iş sözleşmesinin esaslı bir yükümlülüğünü ihlal etmesi
- İşçinin işyerinde ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranması
- İşçinin iş sözleşmesi uyarınca yapılması gereken işleri yapmaması veya yapmada yetersiz olması
- İşyerinde işçi sağlığı ve güvenliğini tehlikeye düşürmesi
- İşçinin askerlik görevini yapması veya askere alınması
- İşçinin emekli olması
İşverenin haklı nedenleri dışında işçinin işten çıkarılması durumunda, işçiye tazminat ödenmesi gerekir. İşverenin haklı bir nedene dayanmadan işçiyi işten çıkarması durumunda, işçi işe iade davası açabilir. İşe iade davasında işçi haklı çıkarsa, işveren işçiyi işe başlatmak zorundadır. İşveren işçiyi işe başlatmazsa, işçiye en az dört aylık ve en fazla sekiz aylık ücreti tutarında işe başlatmama tazminatı ödemekle yükümlüdür.
**İşyeri tazminatı, işçinin hak kaybını önlemek amacıyla ödenen bir tazminattır. İşyeri tazminatı, işçi