İşyerinde Tazminat Hakkı Ne Zaman Doğar?
İşyerinde tazminat hakkı, işveren ile işçi arasındaki iş ilişkisinin sona ermesi durumunda işçiye ödenmesi gereken bir paradır. Tazminat hakkı, işçinin iş ilişkisi sona erdiğinde, işveren tarafından kendisine ödenmesi gereken bir alacak hakkıdır. Tazminat hakkı, işçinin iş ilişkisinin sona ermesinin nedeni ne olursa olsun doğar.
İşyerinde Tazminat Türleri
İşyerinde tazminat türleri, iş ilişkisinin sona ermesinin nedenine göre değişir. İş ilişkisinin sona ermesinin nedeni, işçinin davranışları, işverenin davranışları veya iş ilişkisinin niteliğine göre olabilir. İşyerinde tazminat türleri şu şekildedir:
- Kıdem tazminatı: İşçinin işverene olan sadakatini ve işyerindeki emeğini karşılamak amacıyla ödenen bir tazminattır. İş ilişkisinin işçinin davranışları veya işverenin davranışları nedeniyle sona ermesi durumunda kıdem tazminatı ödenir.
- İhbar tazminatı: İşverenin işçiyi işten çıkarırken işçiye önceden haber vermesi gereken bir süre vardır. Bu süre, işçinin kıdemine göre değişir. İşveren, işçiyi işten çıkarırken bu süreyi ihlal ederse işçiye ihbar tazminatı ödemek zorundadır.
- İşe iade tazminatı: İşverenin işçiyi geçersiz bir nedenle işten çıkarması durumunda işçiye ödenen bir tazminattır. İşe iade tazminatı, işçinin işverene olan sadakatini ve işyerindeki emeğini karşılamak amacıyla ödenir.
- Diğer tazminatlar: İş ilişkisinin sona ermesi nedeniyle işçinin uğradığı maddi veya manevi zararlar nedeniyle talep edebildiği tazminatlardır. Örneğin, işçinin işyerinde geçirdiği iş kazası nedeniyle yaralanması durumunda işçi, işverene maddi ve manevi tazminat davası açabilir.
İşyerinde Tazminat Hakkının Doğması
İşyerinde tazminat hakkı, iş ilişkisinin sona ermesi ile doğar. İş ilişkisinin sona ermesi, işçinin işyerinden ayrılması veya işverenin işçiyi işten çıkarması ile gerçekleşebilir. İşçi, işyerinden kendi isteği ile ayrılırsa tazminat hakkı doğmaz. Ancak, işçinin işyerinden ayrılması, işverenin baskısı veya zorlaması nedeniyle gerçekleşmişse tazminat hakkı doğabilir.
İşveren, işçiyi işten çıkarırken işçiye kıdem ve ihbar tazminatı ödemek zorundadır. İşveren, işçiyi işten çıkarırken geçerli bir nedene dayanmalıdır. İşverenin geçerli bir nedene dayanmadan işçiyi işten çıkarması durumunda işçi, işe iade tazminatı talebinde bulunabilir.
İşyerinde Tazminat Hakkının Hesaplanması
İşyerinde tazminat hakkı, işçinin kıdemine ve brüt ücretine göre hesaplanır. Kıdem tazminatı, işçinin kıdemine göre aşağıdaki şekilde hesaplanır:
Kıdem tazminatı = 30 günlük brüt ücret * kıdem
İhbar tazminatı, işçinin kıdemine göre aşağıdaki şekilde hesaplanır:
İhbar tazminatı = 30 günlük brüt ücret * kıdem / 3
İşe iade tazminatı, işçinin en az 4 ve en çok 8 aylık ücreti tutarındadır. İşe iade tazminatı, işçinin işe iade edilmemesi durumunda ödenir.
İşyerinde Tazminat Hakkının Alınması
İşyerinde tazminat hakkı, işçi tarafından işverene karşı talep edilebilir. İşçi, tazminat talebini yazılı olarak veya sözlü olarak yapabilir. İşçi, tazminat talebini yazılı olarak yapmayı tercih ederse, talebini noter aracılığıyla işverene gönderebilir.
İşveren, işçinin tazminat talebini reddederse işçi, tazminat davası açabilir. İşe iade tazminatı talebinde bulunan işçi, işe iade davası açmadan önce, işe iade için işverene başvurmalıdır. İşveren, işçinin işe iade başvurusunu 1 ay içinde reddederse işçi, işe iade davası açabilir.
İşyerinde tazminat hakkı, işçinin işverene karşı olan bir alacak hakkıdır. İşçi, bu hakkını işverene karşı dava açarak veya işverenle anlaşarak elde edebilir.