İşyerinden Kendi İsteğiyle Ayrılmak ve Tazminat Hakkı
İş sözleşmesi, işçi ve işveren arasında karşılıklı hak ve yükümlülükler doğuran bir sözleşmedir. İş sözleşmesi, işverenin işçiye iş vermesi ve işçinin de işverene karşı belirli bir iş görme borcu altına girmesiyle kurulur. İş sözleşmesi, tarafların karşılıklı anlaşmasıyla veya kanunda öngörülen hallerde sona erebilir.
İş sözleşmesinin sona ermesi durumunda işçi, kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı gibi bazı tazminatlara hak kazanabilir. Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde çalıştığı süreye göre hesaplanan bir tazminat türüdür. İhbar tazminatı ise, işverenin işçiyi işten çıkarması durumunda, işçinin işyerinde çalıştığı süreye göre hesaplanan bir tazminat türüdür.
İşten kendi isteğiyle ayrılan işçinin tazminat hakkı
Kural olarak, iş sözleşmesini kendi isteğiyle fesheden işçi, kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı gibi tazminatlara hak kazanamaz. Bu durum, iş sözleşmesinin 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesinde düzenlenmiştir.
İş Kanunu’nun 24. maddesinin 2. fıkrasında, iş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle feshi halinde işçinin kıdem tazminatına hak kazanacağı belirtilmiştir. Ancak, istifa eden işçinin haklı bir nedene dayanarak iş sözleşmesini feshetmesi halinde, kıdem tazminatı alabilir.
Haklı nedene dayalı istifa
İş Kanunu’nda haklı nedene dayalı istifa olarak kabul edilebilecek bazı durumlar şu şekilde sıralanabilir:
- İşçinin sağlığını tehlikeye düşürecek bir durum bulunması
- İşçinin işyerinde cinsel tacize veya mobbinge maruz kalması
- İşverenin işçiye karşı ağır bir kusur işlemesi
- İşverenin işçinin ücretini veya diğer haklarını ödememesi
- İşverenin işçiye fesih bildirimi vermesi
İşten kendi isteğiyle ayrılan işçinin ihbar tazminatı hakkı
İş Kanunu’nun 17. maddesinde, işverenin işçiyi işten çıkarması durumunda, işçiye bildirim süresi verilmesi gerektiği belirtilmiştir. İşveren, işçiye bildirim süresine uymaksızın işten çıkarması halinde, işçiye bildirim süresinin ücretini ihbar tazminatı olarak ödemek zorundadır.
İşten kendi isteğiyle ayrılan işçinin ihbar tazminatı hakkı bulunmamaktadır. Ancak, işçinin iş sözleşmesini bildirim süresine uymadan feshetmesi halinde, işveren ihbar tazminatı talep edebilir.
İşten kendi isteğiyle ayrılan işçinin tazminat hakkının ispatı
İşten kendi isteğiyle ayrılan işçinin tazminat hakkının ispatı, işçiye aittir. İşçi, iş sözleşmesini kendi isteğiyle feshettiğini ve haklı bir nedene dayandığını ispatlamak zorundadır.
İşçinin tazminat hakkını ispatlamasında kullanabileceği bazı deliller şunlardır:
- İşçinin istifa dilekçesi
- İşveren tarafından işçiye verilen fesih bildirgesi
- İşçinin işyerinde yaşadığı olumsuzluklara ilişkin tanık beyanları
- İşçinin işyerinde yaşadığı olumsuzluklara ilişkin fotoğraf, video veya ses kayıtları
İşten kendi isteğiyle ayrılan işçinin tazminat hakkının örnekleri
Haklı nedene dayalı istifa
- İşçinin işyerinde psikolojik baskıya maruz kalması nedeniyle işten ayrılması
- İşçinin işyerinde ücretinin eksik ödenmesi nedeniyle işten ayrılması
- İşçinin işyerinde cinsel tacize maruz kalması nedeniyle işten ayrılması
Bildirim süresine uymadan işten ayrılma
- İşçinin başka bir işyerinde işe başlaması nedeniyle işten ayrılması
- İşçinin sağlık nedenleriyle işten ayrılması
- İşçinin askerlik görevine başlaması nedeniyle işten ayrılması
Sonuç
İşten kendi isteğiyle ayrılan işçinin tazminat hakkı, işçinin iş sözleşmesini feshetme nedenine göre değişiklik göstermektedir. İşçi, iş sözleşmesini haklı bir nedene dayanarak feshetmesi halinde, kıdem tazminatı alabilir. İşçi, iş sözleşmesini bildirim süresine uymadan feshetmesi halinde ise, işveren ihbar tazminatı talep edebilir.