Kendi İsteğiyle İşten Ayrılanlar Kıdem Tazminatı Alabilir mi?
Kıdem tazminatı, işçinin işverene bağlı olarak çalıştığı her yıl için 30 günlük brüt ücreti tutarında ödenmesi gereken bir tazminattır. Kıdem tazminatı, işçinin işverene karşı olan bir alacak hakkıdır ve işçinin kıdemi, fesih şekli ve fesih nedeni gibi hususlara göre hesaplanır.
Kural olarak, işten kendi isteğiyle ayrılan (istifa eden) işçinin kıdem tazminatı talep etme hakkı bulunmamaktadır. Ancak, istifa eden işçinin haklı bir sebep ileri sürerek işten ayrılması halinde, kıdem tazminatına hak kazanabilir.
Haklı Sebep Sayılan Haller
İşçinin istifa ederek kıdem tazminatı alabilmesi için ileri süreceği haklı sebebin, İş Kanunu madde 24’te sayılan hallerden biri olması gerekir. Bu haller şunlardır:
- İşverenin işçiye karşı ağır ve haksız bir davranışta bulunması
- İşverenin işçinin ücretini veya diğer haklarını ödememesi
- İşverenin işçiye mobbing uygulaması
- İşverenin işçinin sağlığını tehlikeye atan bir işte çalıştırması
- İşverenin işçinin iş sözleşmesini haksız olarak feshetmesi
Bu hallerden birinin varlığı halinde, işçi istifa ederek de olsa kıdem tazminatına hak kazanacaktır.
İşçinin Haklı Sebep İddiasını İspatlaması
İşçinin istifa ederek kıdem tazminatı alabilmesi için, ileri sürdüğü haklı sebebin varlığını ispatlaması gerekir. İşçinin haklı sebebi ispatlaması için, işyerinde gerçekleştirilen olaylara ilişkin delilleri sunması gerekir. Bu deliller, tanık beyanları, işyerinde tutulan kayıtlar, işçinin işyerinde geçirdiği süre boyunca maruz kaldığı muamelelere ilişkin fotoğraflar, videolar veya ses kayıtları gibi belgeler olabilir.
İşverenin Haklı Sebep İddiasını Yadsıma Hakkı
İşveren, işçinin istifasını haklı bir nedene dayanmadığını iddia ederek kıdem tazminatının ödenmesini reddederse, işçinin haklı sebebi ispatlaması gerekir. İşveren, işçinin haklı sebebi ispatlayamaması halinde, kıdem tazminatının ödenmesine gerek yoktur.
Kıdem Tazminatı Hesaplanması
İşçinin istifa ederek kıdem tazminatı alabilmesi için, işyerinde en az bir yıl çalışmış olması gerekir. İşçinin işyerinde çalıştığı sürenin her yılı için 30 günlük brüt ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir.
Örneğin, işçi 10 yıl boyunca bir işyerinde çalışmışsa, kıdem tazminatı tutarı 10 yıl x 30 gün x işçinin brüt ücreti = 3000 gün x işçinin brüt ücreti olacaktır.
Kıdem Tazminatı Alınması İçin Başvuru Süresi
İşçi, kıdem tazminatı alabilmek için işyerinden ayrıldığı tarihten itibaren 1 yıl içinde işverene başvurmalıdır. İşverenin kıdem tazminatı talebini reddetmesi halinde, işçi 1 yıl içinde İş Mahkemesi’ne başvurarak kıdem tazminatının tahsili için dava açabilir.
9 Eylül 1999’dan Önce İşe Başlayanlar İçin Kıdem Tazminatı Düzenlemesi
9 Eylül 1999 tarihinden önce işe başlayan işçiler, 15 yıl kıdem ve 3600 gün prim ödeme şartlarını yerine getirmeleri halinde, emekli olmadan kıdem tazminatı alma hakkına sahiptir. Bu işçiler, emeklilik şartlarını yerine getirmeden işten ayrıldıkları takdirde, işyerinden kıdem tazminatı alabilirler.
2008’den Sonra İşe Başlayanlar İçin Kıdem Tazminatı Düzenlemesi
2008’den sonra işe başlayan işçiler, emekli olmadan kıdem tazminatı alamazlar. Bu işçiler, ancak işveren tarafından işten çıkarılmaları halinde kıdem tazminatı alabilirler.
Sonuç
Kendi isteğiyle işten ayrılan (istifa eden) işçinin kıdem tazminatı talep etme hakkı kural olarak bulunmamaktadır. Ancak, istifa eden işçinin haklı bir sebep ileri sürerek işten ayrılması halinde, kıdem tazminatına hak kazanabilir. İşçinin haklı sebebi ispatlaması için, işyerinde gerçekleştirilen olaylara ilişkin delilleri