Kendi İsteğiyle İşten Ayrılanlar Kıdem Tazminatı Alabilir mi?
İş Kanunu’na göre, iş sözleşmesi, işçi veya işveren tarafından her zaman feshedilebilir. İşçi tarafından iş sözleşmesinin feshedilmesi, istifa olarak adlandırılır. İstifa eden işçinin kıdem tazminatı alıp alamayacağı, istifanın haklı bir nedene dayanıp dayanmadığına göre değişir.
Haklı Nedene Dayalı İstifa
İş Kanunu’nun 24. maddesinde, işçinin haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebileceği durumlar sayılmıştır. Bu durumlar şu şekildedir:
- İşverenin ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranışı
- İşverenin işçinin kişiliğini zedeleyici nitelikte davranışı
- İşçinin işine veya işyerine zarar vermesi
- İşçinin sağlık nedenleriyle işine devam etmesinin sakıncalı olması
- İşverenin işçiyi işten çıkaracağına dair yazılı bir belge vermesi
Bu durumlardan birine dayalı olarak istifa eden işçi, kıdem tazminatına hak kazanır. Örneğin, işçinin işveren tarafından mobbinge maruz kalması, işveren tarafından haksız yere işten çıkarılma tehdidinde bulunulması, işçinin sağlık nedenleriyle işine devam etmesinin sakıncalı olması gibi durumlar, haklı nedenle istifa olarak kabul edilebilir.
Haklı Nedene Dayanmayan İstifa
Haklı bir nedene dayanmayan istifa, işçinin kendi isteğiyle iş sözleşmesini feshetmesidir. Bu durumda işçi, kıdem tazminatına hak kazanamaz. Örneğin, işçinin işyerini değiştirmek istemesi, daha iyi bir iş bulmak istemesi, emekli olmak istemesi gibi durumlar, haklı nedene dayanmayan istifa olarak kabul edilebilir.
Kendi İsteğiyle İstifa Eden İşçi İhbar Tazminatı Alabilir mi?
Kendi isteğiyle işten ayrılan işçi, ihbar tazminatına hak kazanamaz. İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin bildirim süresine uymadan feshedilmesi durumunda işçiye ödenen bir tazminattır. İşçi, bildirim süresine uyduğu takdirde ihbar tazminatı almaz.
Kendi İsteğiyle İşten Ayrılan İşçinin Kıdem Tazminatı Talebinde Bulunması
Kendi isteğiyle işten ayrılan işçi, kıdem tazminatı alacağına inanıyorsa, işverene kıdem tazminatı talebinde bulunabilir. İşveren, işçinin talebini reddederse, işçi dava açarak kıdem tazminatını alabilir.
Kıdem Tazminatı Hesaplanması
Kıdem tazminatı, işçinin çalıştığı her yıl için 30 günlük brüt ücreti üzerinden hesaplanır. Kıdem tazminatının hesaplanmasında, işçinin işe girdiği tarihten itibaren çalıştığı süre dikkate alınır.
Kıdem Tazminatının Ödenmesi
İş sözleşmesinin sona ermesi halinde, kıdem tazminatı işçiye en geç 20 iş günü içinde ödenir. İşveren, kıdem tazminatını bu süre içinde ödemezse, işçiye her geçen gün için %20 fazla tazminat ödemek zorundadır.
Kendi İsteğiyle İşten Ayrılanlar İçin Kıdem Tazminatı Düzenlemesi
2023 yılı itibarıyla, kendi isteğiyle işten ayrılan işçiler, belirli şartlarda kıdem tazminatı alabilirler. Bu şartlar şu şekildedir:
- İşçinin 8 Eylül 1999 tarihinden sonra işe başlamış olması
- İşçinin en az 20 yıl çalışmış ve 7000 gün prim ödemiş olması
Bu şartları sağlayan işçiler, 2024 yılından itibaren, emekli olmadan kıdem tazminatı alabilirler.
Sonuç olarak, kendi isteğiyle işten ayrılan işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için, istifasının haklı bir nedene dayanması gerekir. Haklı bir nedene dayanmayan istifalarda, işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz.