Kendi İsteğiyle İşten Ayrılan İşçiye Kıdem Tazminatı
Kıdem tazminatı, bir iş sözleşmesinin işçi tarafından haklı bir sebep olmaksızın feshedilmesi halinde, işçiye ödenmesi gereken bir tazminat türüdür. Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde çalıştığı her yıl için en son 30 günlük brüt ücretinin 30’a bölünmesi sonucu bulunan miktarın, işçinin işyerinde çalıştığı toplam yıl sayısına çarpılması suretiyle hesaplanır.
Kural olarak, bir iş sözleşmesinin işçi tarafından haklı bir sebep olmaksızın feshedilmesi halinde, işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz. Ancak İş Kanunu’nda yer alan bazı durumlarda, işçinin kendi isteğiyle işten ayrılması halinde dahi kıdem tazminatına hak kazanması mümkündür.
Kendi İsteğiyle İşten Ayrılan İşçinin Kıdem Tazminatı Hakkı Kazanabileceği Durumlar
İş Kanunu’nun 24. maddesinde, işçinin kendi isteğiyle işten ayrılması halinde kıdem tazminatı hakkı kazanabileceği durumlar şu şekilde sıralanmıştır:
- İşçinin yaş haddi nedeniyle emekliye ayrılması: İşçi, 65 yaşını doldurduğunda veya başka bir kanuna göre yaşlılık aylığı almaya hak kazandığında, kendi isteğiyle işten ayrılsa dahi kıdem tazminatına hak kazanır.
- İşçinin askerlik görevine başlaması: İşçi, askerlik görevine başlaması nedeniyle işten ayrılsa dahi kıdem tazminatına hak kazanır.
- İşçinin kadın olması ve evlenmesi: İşçi, evlendikten sonra 1 yıl içinde işten ayrılsa dahi kıdem tazminatına hak kazanır.
- İşçinin kadın olması ve eşinin ölmesi: İşçi, eşinin ölmesi nedeniyle işten ayrılsa dahi kıdem tazminatına hak kazanır.
- İşçinin kadın olması ve 16 yaşını doldurmamış bir çocuğunun bulunması: İşçi, 16 yaşını doldurmamış bir çocuğunun bulunması nedeniyle işten ayrılsa dahi kıdem tazminatına hak kazanır.
İşçinin Haklı Bir Sebebe Dayanarak İstifa Etmesi Durumu
İş Kanunu’nun 25. maddesinde, işçinin haklı bir sebebe dayanarak işten ayrılması halinde kıdem tazminatı hakkı kazanabileceği durumlar şu şekilde sıralanmıştır:
- İşverenin işçiye karşı ağır ve haksız bir davranışta bulunması: İşverenin işçiye karşı iş sözleşmesinin esaslı unsurlarını ihlal eden, işçinin kişiliğini zedeleyen, onur kırıcı, ayrımcı veya eşitlik ilkesine aykırı davranışta bulunması halinde, işçi haklı bir sebebe dayanarak işten ayrılabilir. Bu durumda işçi, kıdem tazminatına hak kazanır.
- İşverenin işçinin ücretini veya diğer yasal haklarını ödememesi: İşverenin işçinin ücretini veya diğer yasal haklarını ödememesi halinde, işçi haklı bir sebebe dayanarak işten ayrılabilir. Bu durumda işçi, kıdem tazminatına hak kazanır.
- İşverenin işçiyi iş sözleşmesinin esaslı unsurlarını ihlal eden bir işte çalıştırması: İşverenin işçiyi iş sözleşmesinin esaslı unsurlarını ihlal eden bir işte çalıştırması halinde, işçi haklı bir sebebe dayanarak işten ayrılabilir. Bu durumda işçi, kıdem tazminatına hak kazanır.
- İşçinin işine veya işyerine bir zarar vermeden, iş sözleşmesini haklı bir nedenle feshetmesi: İşçinin işine veya işyerine bir zarar vermeden, iş sözleşmesini haklı bir nedenle feshetmesi halinde, işçi kıdem tazminatına hak kazanır.
İşçinin Baskıya Maruz Kalarak İstifa Etmesi Durumu
Yargıtay kararlarında, işçinin işveren tarafından baskı altında bırakılarak işten ayrılması halinde de kıdem tazminatına hak kazanabileceği kabul edilmektedir. İşveren tarafından işçiye ekonomik, psikolojik veya fiziksel baskı uygulanması halinde, işçi haklı bir sebebe dayanarak işten ayrılabilir. Bu durumda işçi, kıdem tazminatına hak kazanır.
Kendi İsteğiyle İşten Ayrılan İşçinin Kıdem Tazminatı Talebinde Bulunması
Kendi isteğiyle işten ayrılan işçi, kıdem tazminatı talebini işverene yazılı olarak bildirmelidir. İşveren, işçinin talebini en geç 30 gün içinde yerine getirmekle yükümlüdür. İşverenin talebi yerine getirmemesi halinde, işçi, kıdem tazminatını dava yoluyla talep edebilir