Kendi İsteğiyle İşten Ayrılan İşçi Tazminat Alabilir mi?
Kıdem tazminatı, iş sözleşmesinin belirli bir sürenin dolması, işçinin emekli olması, işverenin iflası, işyerinin kapanması veya işçinin işverenin başka bir işyerine nakli gibi nedenlerle sona ermesi durumunda işçiye ödenen bir tazminattır.
Kural olarak, kendi isteğiyle işten ayrılan yani istifa eden işçinin kıdem tazminatı talep etme hakkı bulunmamaktadır. Bu, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesinde açıkça düzenlenmiştir.
Ancak, işçinin istifası haklı bir nedene dayanıyorsa, kıdem tazminatı talep etme hakkı doğabilmektedir. Haklı nedenler, işçinin işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışları, işçinin işyerinde çalışma koşullarının ağırlaşması, işçinin işveren tarafından mobbinge uğraması gibi nedenlerdir.
İşçinin istifasının haklı bir nedene dayanıp dayanmadığının belirlenmesi, işçinin iş sözleşmesinin feshinde haklı olup olmadığına ilişkin bir değerlendirmedir. Bu değerlendirme, işçinin istifa gerekçesini, işçinin işyerinde çalışma koşullarını ve işverenin davranışlarını göz önünde bulundurarak yapılmalıdır.
İşçinin istifasının haklı bir nedene dayandığının kabulü için, işçinin iş sözleşmesini feshetme konusunda makul bir gerekçesinin olması gerekir. Makul gerekçe, işçinin iş sözleşmesini feshetmesinde geçerli bir neden olmasıdır.
İşçinin istifasının haklı bir nedene dayanıp dayanmadığının değerlendirilmesinde, aşağıdaki hususlar dikkate alınabilir:
- İşverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışları
- İşyerinde çalışma koşullarının ağırlaşması
- İşveren tarafından işçiye mobbing uygulanması
- İşçinin işverenin talimatlarına aykırı davranması
- İşçinin işverenin işyerinde devamlı olarak işe geç gelmesi veya işyerini terk etmesi
- İşçinin işverenin işyerinde sarhoş veya uyuşturucu madde etkisi altında çalışması
İşçinin istifasının haklı bir nedene dayandığının kabulü halinde, işçi kıdem tazminatına hak kazanır. Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde çalıştığı her tam yıl için 30 günlük ücretidir. Kıdem tazminatı hesaplanırken, işçinin brüt ücreti esas alınır.
İşçinin istifasının haklı bir nedene dayandığının kabulü halinde, işçinin işverene ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü bulunmamaktadır. İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin bildirim süresine uymadan feshi halinde işçiden işverene ödenen bir tazminattır.
İşçinin İstifasının Haklı Bir Nedene Dayandığının İspatı
İşçinin istifasının haklı bir nedene dayandığının ispatı, işçiye aittir. İşçi, istifasının haklı bir nedene dayandığını iş sözleşmesinin feshinde haklı olup olmadığına ilişkin bir dava açarak ispat edebilir.
İşçinin istifasının haklı bir nedene dayandığını ispat edebilmesi için, aşağıdaki hususları kanıtlaması gerekir:
- İşverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışlarını
- İşyerinde çalışma koşullarının ağırlaşmasını
- İşveren tarafından kendisine mobbing uygulandığını
- İşverenin talimatlarına aykırı davranmadığını
- İşyerini terk etmediğini
- İşyerinde sarhoş veya uyuşturucu madde etkisi altında çalışmadığını
İşçinin istifasının haklı bir nedene dayandığını ispat edebilmesi için, aşağıdaki delilleri kullanabilir:
- İşverenin işçiye karşı işlediği fiilleri gösteren belgeler, tanık ifadeleri, kamera kayıtları vb.
- İşyerinde çalışma koşullarının ağırlaştığını gösteren belgeler, tanık ifadeleri vb.
- İşveren tarafından kendisine mobbing uygulandığını gösteren belgeler, tanık ifadeleri vb.
- İşverenin talimatlarına aykırı davranmadığını gösteren belgeler, tanık ifadeleri vb.
- İşyerini terk etmediğini gösteren belgeler, tanık ifadeleri vb.
- İşyerinde sarhoş veya uyuşturucu madde etkisi altında çalışmadığını gösteren belgeler, tanık ifadeleri vb.
Sonuç
Kural olarak, kendi isteğiyle işten ayrılan yani istifa eden işçinin kıdem tazminatı talep etme hakkı bulunmamaktadır. Ancak, işçinin istifası haklı bir nedene dayanıyorsa, kıdem tazminatı talep etme hakkı doğabilmektedir. İşçinin istifasının haklı bir nedene dayanıp dayanmadığının belirlenmesi