Kıdem Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatı, bir işçinin işverene karşı hizmet akdinin feshi halinde, işveren tarafından işçiye ödenmesi gereken bir tazminat türüdür. Kıdem tazminatı, işçinin işverene vermiş olduğu emeğin ve işyerine sağladığı katkının karşılığı olarak ödenir.
Kıdem tazminatı, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, iş sözleşmesinin işveren tarafından haksız nedenle feshedilmesi halinde, işçiye en az 30 iş günü, en çok 120 iş günü hizmet akdinin süresine göre kıdem tazminatı ödenir.
Kıdem tazminatının hesaplanmasında, işçinin brüt ücreti, hizmet süresi ve kıdem tazminatına esas olacak prim ve tazminatların toplamı dikkate alınır.
Kıdem Tazminatı Kimlere Ödenir?
Kıdem tazminatı, iş sözleşmesinin işveren tarafından haksız nedenle feshedilmesi halinde, işçiye ödenir. İş sözleşmesinin haksız nedenle feshedildiğinin kabul edilebilmesi için, işçinin iş sözleşmesini feshetmeye haklı bir nedeninin olmaması gerekir.
İş sözleşmesinin haksız nedenle feshedildiğinin kabul edilebilmesi için, aşağıdaki hallerden birinin varlığı gerekir:
- İş sözleşmesinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı olarak işveren tarafından feshedilmesi.
- İş sözleşmesinin işveren tarafından geçerli bir neden olmaksızın feshedilmesi.
- İş sözleşmesinin işveren tarafından, işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı dışındaki nedenlerle feshedilmesi.
İş sözleşmesinin haksız nedenle feshedildiğinin kabul edilmesi halinde, işçi kıdem tazminatı almaya hak kazanır.
Kıdem Tazminatı Hesaplanması
Kıdem tazminatı, işçinin brüt ücreti, hizmet süresi ve kıdem tazminatına esas olacak prim ve tazminatların toplamı dikkate alınarak hesaplanır.
Kıdem tazminatının hesaplanmasında kullanılan formül şu şekildedir:
Kıdem tazminatı = (İşçinin brüt ücreti * Hizmet süresi) / 30
Örneğin, bir işçinin brüt ücreti 5.000 TL ve hizmet süresi 10 yıl ise, kıdem tazminatı aşağıdaki şekilde hesaplanır:
Kıdem tazminatı = (5.000 TL * 10 yıl) / 30
Kıdem tazminatı = 1666,67 TL
Kıdem Tazminatı Alınamayan Haller
Kıdem tazminatı, bazı hallerde işçiye ödenmez. Bu haller şunlardır:
- İşçinin iş sözleşmesini kendi isteğiyle feshetmesi.
- İşçinin iş sözleşmesini, işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeniyle feshetmesi.
- İşçinin, işverenin ölümü nedeniyle iş sözleşmesinin sona ermesi.
- İşçinin, işverenin tüzel kişiliği sona ermesi nedeniyle iş sözleşmesinin sona ermesi.
Kıdem Tazminatı Davası Nasıl Açılır?
Kıdem tazminatı alacağının ödenmemesi halinde, işçi kıdem tazminatı davası açabilir. Kıdem tazminatı davası, işçinin iş sözleşmesinin feshedildiği tarihten itibaren 1 yıl içinde açılmalıdır.
Kıdem tazminatı davası, işçinin işyerinin bulunduğu yerdeki iş mahkemesinde açılır. Dava dilekçesinde, işçinin kimlik bilgileri, işyerinin bilgileri, kıdem tazminatının miktarı ve ödenmemesi halinde talep edilen tazminat miktarı belirtilmelidir.
Kıdem tazminatı davası, işçinin talebi üzerine icra takibine de konu edilebilir. İcra takibinde, işçinin talebi üzerine, işverenin mallarına haciz konulabilir.
Kıdem Tazminatı ile İlgili Diğer Hükümler
Kıdem tazminatı ile ilgili olarak, İş Kanunu’nun yanı sıra, İş Mahkemeleri Kanunu ve İcra ve İflas Kanunu’nda da hükümler yer almaktadır.
İş Mahkemeleri Kanunu’na göre, kıdem tazminatı davalarında, iş mahkemeleri görevli ve yetkilidir.
İcra ve İflas Kanunu’na göre, kıdem tazminatı, işçinin alacağı niteliğindedir ve icra