Kıdem Tazminatı Hak Etme Şartları
Kıdem tazminatı, iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı bir neden olmaksızın feshi halinde işçiye ödenen bir tazminat türüdür. Kıdem tazminatı, işçinin kıdem süresine ve brüt ücretine göre hesaplanır.
Kıdem tazminatı hak etme şartları, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, kıdem tazminatı hak etmek için aşağıdaki şartlar aranır:
- İşçinin iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı bir neden olmaksızın feshi.
- İşçinin 1 yıl kıdemin bulunması.
İşçinin iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı bir neden olmaksızın feshi, işverenin işçiyi işten çıkarmasına rağmen, işçinin bu işten çıkarmayı gerektirecek bir kusurunun olmamasıdır. İşverenin işçiyi işten çıkarması için geçerli bir nedeni olmalıdır. Bu nedenler, İş Kanunu’nun 25. maddesinde düzenlenmiştir.
İş Kanunu’nun 25. maddesinde sayılan haklı nedenler şunlardır:
- İşçinin iş sözleşmesinin esaslı bir yükümlülüğünü ihlal etmesi.
- İşçinin kendi isteği veya savsaması nedeniyle işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi.
- İşçinin işvereni, işyerinin ırz, haysiyet ve namusunu zedeleyici fiil ve hareketlerde bulunması.
- İşçinin işyerinde, işverenin malı olan veya mülkiyetini haiz olduğu eşyayı kasten veya ağır kusur ile tahrip etmesi veya işletmeyi önemli ölçüde zarara sokması.
- İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması halinde, bu hallerin işçinin gözaltına alındığı veya tutuklandığı tarihten itibaren 3 iş günü içinde sona ermemesi.
- İşçinin işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler yüzünden işin 1 haftadan fazla süre ile durması.
İşçinin 1 yıl kıdemin bulunması, kıdem tazminatı hak etme şartlarından bir diğeridir. İşçinin kıdem süresinin 1 yıl olması gerekir. Kıdem süresi, işçinin iş sözleşmesinin başladığı tarihten itibaren geçen süredir.
İşçi, iş sözleşmesini kendisi feshetmesi halinde kıdem tazminatı alamaz. Ancak, işçinin iş sözleşmesini haklı bir nedenden dolayı feshetmesi halinde kıdem tazminatı alabilir. İşçinin iş sözleşmesini haklı bir nedenle feshetmesi halinde, kıdem tazminatı alabilmesi için aşağıdaki şartlar aranır:
- İşçinin iş sözleşmesini feshetme nedeninin geçerli bir neden olması.
- İşçinin iş sözleşmesini feshetmeden önce işverene ihtar etmesi ve bu ihtardan itibaren 6 iş günü içinde işverenin bu durumu gidermemesi.
Kıdem tazminatı hesaplama, işçinin kıdem süresine ve brüt ücretine göre yapılır. Kıdem tazminatı, işçinin brüt ücretinin 30 günlük tutarı ile kıdem süresinin çarpımı sonucu bulunur.
Kıdem tazminatı hesaplanırken, işçinin brüt ücreti esas alınır. Brüt ücret, işçinin aylık ücretine, fazla mesai ücretine, hafta tatili ücretine, ulusal bayram ve genel tatil ücretine ve yıllık izin ücretine eşittir.
Kıdem tazminatı hesaplanırken, işçinin kıdem süresi, tam yıl olarak dikkate alınır. Kıdem süresi tam yıla ulaşmamışsa, bu sürenin gün sayısı dikkate alınır.
Kıdem tazminatı, işçinin işyerinden ayrıldığı tarihte geçerli olan brüt ücreti üzerinden hesaplanır.
Kıdem tazminatı ödeme süresi, işverenin iş sözleşmesini feshi halinde, 10 gündür. İşveren, işçiye kıdem tazminatını 10 gün içinde ödemek zorundadır.
İşveren, kıdem tazminatını 10 gün içinde ödememesi halinde, işçiye her geçen gün için %10 gecikme tazminatı ödemek zorundadır.
Kıdem tazminatı dava süresi, 10 yıldır. İşçi, işveren tarafından kıdem tazminatı ödenmemesi halinde, 10 yıl içinde dava açabilir.
Kıdem tazminatı ile ilgili diğer hususlar şunlardır:
- Kıdem tazminatı, işçinin emeklilik hakkını etkilemez.
- Kıdem tazminatı, işçinin mirasçılarına da intikal eder.
- Kıdem tazminatı, icra yoluyla