Kıdem Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatı, iş akdi sona eren işçiye, işyerinde çalıştığı süreye bağlı olarak, çalışılan her yıl için 30 günlük brüt ücreti tutarında ödenen bir tazminat türüdür. Kıdem tazminatı, işçinin işverene sağladığı emek ve katkının karşılığı olarak ödenir.
Kıdem Tazminatı Alma Şartları
Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için aşağıdaki şartların sağlanması gerekir:
- İşçinin İş Kanunu kapsamında işçi olarak kabul edilmesi gerekir. Bu kapsama giren işçiler, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 4. maddesinde sayılmıştır.
- İşçinin aynı işverenin işyerinde en az bir yıl çalışmış olması gerekir.
- İş akdinin işçinin haklı bir nedenle veya işverenin haksız bir nedenle feshi halinde işçi kıdem tazminatına hak kazanır.
Kıdem Tazminatı Hesaplanması
Kıdem tazminatı, işçinin son brüt ücretine göre hesaplanır. Kıdem tazminatının hesaplanmasında, işçinin son brüt ücretine, işçinin çalıştığı her yıl için 30 günlük brüt ücreti eklenir. Örneğin, işçinin son brüt ücreti 5.000 TL ise ve işçi 10 yıldır aynı işyerinde çalışıyorsa, işçinin kıdem tazminatı 5.000 TL x 30 x 10 = 1.500.000 TL olacaktır.
Kıdem Tazminatı Zamanaşımı
Kıdem tazminatı alacağı, iş akdinin sona ermesinden itibaren 5 yıl içinde zamanaşımına uğrar. Bu süre, işçinin iş akdini feshetmesi veya işverenin iş akdini feshetmesi halinde aynıdır.
Kıdem Tazminatı Alma Şartlarının Değerlendirilmesi
Kıdem tazminatı alma şartlarının değerlendirilmesinde, iş akdinin sona erdiği tarih esas alınır. Örneğin, işçi 10 yıldır aynı işyerinde çalışıyor ve 1 yıl sonra işveren tarafından işten çıkarılıyorsa, işçi kıdem tazminatına hak kazanır. Ancak, işçi 10 yıl sonra kendi isteğiyle işten ayrılırsa, işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz.
Kıdem Tazminatı Alınabilecek Durumlar
Kıdem tazminatı, iş akdinin sona erdiği her durumda değil, kanunda öngörülen hallerin varlığı halinde belirli bir kıdeme sahip olan işçilere kıdemleri oranında ödenmektedir. Kıdem tazminatı alınabilecek durumlar şunlardır:
- İşçinin haklı nedenle fesih yapması: İşçi, işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışları, çalışma koşullarının ağırlaştırılması, ücretinin ödenmemesi veya eksik ödenmesi gibi nedenlerle iş akdini haklı nedenle feshedebilir. Bu durumda işçi, kıdem tazminatına hak kazanır.
- İşverenin haksız nedenle fesih yapması: İşveren, işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışları, işyerinde verimliliği azaltan tutum ve davranışları veya iş sözleşmesinde öngörülen yükümlülüklerini yerine getirmemesi gibi nedenlerle iş akdini feshedebilir. Bu durumda işçi, kıdem tazminatına hak kazanır.
- İşçinin emekli olması: İşçi, sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak emekliye ayrılırsa, kıdem tazminatına hak kazanır.
- İşçinin işyerinin kapanması: İşverenin işyerini kapatması halinde, işyerinde en az bir yıl çalışmış olan işçiler kıdem tazminatına hak kazanırlar.
- İşçinin askerlik görevini yapması: İşçi, askerlik görevini yapmak üzere askere çağrılırsa, askerlik süresince iş akdi askıya alınır. Bu süre, kıdem tazminatı hesabında dikkate alınır.
- İşçinin iş kazası veya meslek hastalığı sonucu sakatlanması: İşçi, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu sakatlanırsa, sakatlık derecesine göre kıdem tazminatına hak kazanır.
Kıdem Tazminatı Talep Yolları
Kıdem tazminatı, işçinin işverene yazılı olarak başvurması halinde ödenir. İşveren, işçinin kıdem tazminatı talebini ödemezse, işçi işçilik alacak