Kıdem Tazminatı Kimlere Verilir?
Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde belirli bir süre çalışması karşılığında, işveren tarafından kendisine ödenen bir maddi tazminattır. Kıdem tazminatının amacı, işçinin işyerinde geçirdiği süre boyunca edindiği bilgi ve becerilerin karşılığını vermek, işsiz kalacak olması durumunda geçimini sağlamaya yardımcı olmak ve işvereni işyerinde huzurlu ve verimli bir çalışma ortamı yaratmaya teşvik etmektir.
Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için işçinin aşağıdaki şartları taşıması gerekir:
- İşçi statüsünde olması: Kıdem tazminatı, yalnızca işçi statüsünde çalışanlara ödenir. İşveren, iş ortağı, yönetici, vekalet eden ve yardımcı olmak üzere işe alınanlar gibi işçi statüsünde olmayanlara kıdem tazminatı ödemek zorunda değildir.
- Aynı işverenin işyerinde en az bir yıl çalışmış olması: Kıdem tazminatı, işçinin aynı işverenin işyerinde en az bir yıl sürekli çalışması karşılığında ödenir. İşçi, işverenin işyerinde bir yıldan daha az süre ile çalışmış ise kıdem tazminatı alması mümkün değildir.
- İş akdinin belirli bir nedene dayanılarak feshedilmiş olması: Kıdem tazminatı, işçinin iş akdinin belirli bir nedene dayanılarak feshedilmiş olması durumunda ödenir. İşçinin iş akdini kendi isteği ile feshetmesi, işveren tarafından haklı bir nedenle feshi veya işveren tarafından haksız bir nedenle feshi halinde kıdem tazminatı ödenir.
Kıdem Tazminatı Hesaplanması
Kıdem tazminatının miktarı, işçinin çalıştığı süre ve ücreti dikkate alınarak hesaplanır. Kıdem tazminatı, işçinin çalıştığı her tam yıl için kendisine en son verilen 30 günlük brüt ücreti tutarında ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.
Örneğin, bir işçinin brüt ücreti 5.000 TL ise, bu işçinin 1 yıl çalışmış olması durumunda kıdem tazminatı tutarı 5.000 TL x 30 = 150.000 TL olacaktır. Bu işçinin 5 yıl çalışmış olması durumunda ise kıdem tazminatı tutarı 5.000 TL x 30 x 5 = 750.000 TL olacaktır.
Kıdem Tazminatı Alamayanlar
Kıdem tazminatı, aşağıdaki durumlarda ödenmez:
- İşçinin iş akdini kendi isteği ile feshi: İşçi, iş akdini kendi isteği ile feshetmesi halinde kıdem tazminatı alamaz.
- İşveren tarafından haklı bir nedenle fesih: İşveren, işçinin iş akdini işverenin kişiliği veya işletmenin gıda güvenliği gibi nedenlerle haklı bir nedenle feshetmesi halinde kıdem tazminatı ödemez.
- İşveren tarafından haksız bir nedenle fesih ve işçinin ihbar tazminatı almamış olması: İşveren, işçinin iş akdini haksız bir nedenle feshetmesi halinde işçiye ihbar tazminatı ödemek zorundadır. İşçi, ihbar tazminatı almış ise kıdem tazminatı alamaz.
- İşçinin işyerinde geçirdiği sürenin 1 yıldan az olması: İşçinin işyerinde geçirdiği süre 1 yıldan az ise kıdem tazminatı alamaz.
Kıdem Tazminatının Ödenmesi
Kıdem tazminatı, işçinin iş akdinin sona ermesinden itibaren 2 ay içinde ödenmelidir. İşveren, kıdem tazminatı ödememesi halinde işçiye idari para cezası uygulanır.
Kıdem Tazminatı Davaları
İşveren, kıdem tazminatı ödememesi halinde işçi, icra takibi başlatabilir veya iş mahkemesine dava açabilir. İş mahkemesi, işçinin haklı olduğunu tespit etmesi halinde işverene kıdem tazminatı ödemesi için bir karar verir. İşveren, bu karara karşı istinaf veya temyiz yoluna başvurabilir.
Kıdem Tazminatının Sonuçları
Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde geçirdiği süre boyunca edindiği bilgi ve becerilerin karşılığını veren önemli bir maddi tazminattır. Kıdem tazminatı, işsiz kalacak olması durumunda işçinin geçimini sağlamaya yardımcı olur. Ayrıca, işvereni işyerinde huzurlu