Kıdem tazminatı, iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı nedenle veya işçi tarafından haklı nedenle feshedilmesi, belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesi veya işçinin emekli olması halinde, işçiye en az bir yıllık hizmet süresine karşılık olarak ödenen tazminattır. Kıdem tazminatı, işçinin işverene olan bağlılığının ve işyerindeki emeğinin karşılığı olarak ödenen bir tazminat türüdür.
Kıdem tazminatı şartları, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, kıdem tazminatı alma şartları şu şekildedir:
-
İşçinin işyerinde en az bir yıl çalışmış olması gerekir. İş sözleşmesinin feshinden önce işçinin işyerinde en az bir yıl çalışmış olması gerekir. Bu süre, işçinin işverenin yanında çalıştığı tüm süreleri kapsar. Örneğin, işçi işyerinde 2 yıl çalışmış, daha sonra 1 yıl başka bir işyerinde çalışmış ve tekrar aynı işyerine dönmüşse, toplam çalışma süresi 3 yıl olduğu için kıdem tazminatı almaya hak kazanır.
-
İş sözleşmesinin işveren tarafından haklı nedenle veya işçi tarafından haklı nedenle feshedilmiş olması gerekir. İş sözleşmesinin işveren tarafından haklı nedenle feshedilmesi halinde, işçi kıdem tazminatı almaya hak kazanır. İşverenin haklı nedenle fesih nedenleri, İş Kanunu’nun 25. maddesinde düzenlenmiştir. İşçi tarafından haklı nedenle fesih halinde de, işçi kıdem tazminatı almaya hak kazanır. İşçinin haklı nedenle fesih nedenleri, İş Kanunu’nun 24. maddesinde düzenlenmiştir.
-
Belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesi gerekir. Belirli süreli iş sözleşmeleri, başlangıçtan itibaren belirli bir süre için yapılmış iş sözleşmeleridir. Bu tür iş sözleşmeleri, sürenin sona ermesi halinde kendiliğinden sona erer. Bu durumda, işçi kıdem tazminatı almaya hak kazanır.
-
İşçinin emekli olması gerekir. İşçinin emekli olması halinde, işçi kıdem tazminatı almaya hak kazanır. İşçinin emeklilik aylığı bağlandığında, kıdem tazminatı tutarı emeklilik ikramiyesine eklenerek ödenir.
Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde çalıştığı her tam yıl için en son brüt ücretinin 30’da biri olarak hesaplanır. Örneğin, işçinin işyerinde 5 yıl çalıştığı ve son brüt ücretinin 10.000 TL olduğu durumda, kıdem tazminatı tutarı 150.000 TL’dir (10.000 TL x 5 x 30/100).
Kıdem tazminatı, işçinin iş sözleşmesinin feshedilmesinden itibaren en geç 20 gün içinde ödenir. İşveren, kıdem tazminatını zamanında ödemediği takdirde, işçiye geç ödeme tazminatı ödemek zorundadır. Geç ödeme tazminatı, kıdem tazminatı tutarının 20 gün için yasal faizidir.
Kıdem tazminatı, işçinin ölümü halinde, işçinin hak sahiplerine ödenir. İşçinin hak sahipleri, işçinin eşi, çocukları ve anne ve babasıdır. İşçinin ölümünde, kıdem tazminatı tutarı, işçinin hak sahiplerine eşit olarak bölünerek ödenir.
Kıdem tazminatının ödenmemesi halinde, işçi, icra yoluna başvurarak kıdem tazminatını tahsil edebilir. İşçi, kıdem tazminatı ödenmemesi halinde, işveren hakkında icra takibi başlatabilir. İcra takibi sonucunda, işçinin kıdem tazminatı tutarı, işverenden tahsil edilir.
Kıdem tazminatı, işçinin işverene olan bağlılığının ve işyerindeki emeğinin karşılığı olarak ödenen önemli bir tazminat türüdür. İşçiler, kıdem tazminatlarının haklarını bilmeleri ve bu haklarını korumaları için dikkatli olmalıdırlar.
İşçilerin kıdem tazminatı haklarını korumaları için dikkat etmeleri gereken bazı hususlar şunlardır:
- İş sözleşmesinin feshinden önce, kıdem tazminatı için işveren ile anlaşmaya çalışmalıdırlar.
- İş sözleşmesinin feshinden sonra, kıdem tazminatı talebini işverene yazılı olarak bildirmelidirler.
- İşverenin kıdem tazminatını ödememesi halinde, icra yoluna başvurmalıdırlar.
İşçiler, kıdem tazminatı haklarını korumaları için gerekli hukuki yardım almak