Kıdem Tazminatı ve Hesaplanması
Kıdem tazminatı, bir işçinin işverene bağlı olarak çalıştığı her yıl için 30 günlük brüt ücreti üzerinden ödenen bir tazminat türüdür. İşçinin işten ayrılış şekline göre kıdem tazminatının ödenmesi zorunlu veya isteğe bağlı olabilir.
Kıdem tazminatının ödenmesi zorunlu olan durumlar
- İş sözleşmesinin işçinin isteği ile sona ermesi
- İşçinin 50 yaşını doldurması ve 25 yıl kıdemi bulunması
- İşçinin işveren tarafından iş sözleşmesinin feshedilmesi
- İşçinin işveren tarafından ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeniyle iş sözleşmesinin feshedilmesi
Kıdem tazminatının ödenmesi isteğe bağlı olan durumlar
- İşçinin kendi isteği ile iş sözleşmesini feshetmesi
- İşverenin işçi tarafından iş sözleşmesinin feshedilmesi nedeniyle iş sözleşmesini feshetmesi
Kıdem tazminatının hesaplanmasında dikkate alınacak hususlar
- İşçinin brüt ücreti
- İşçinin çalıştığı yıl sayısı
- İşçinin ikramiye, prim ve benzeri sosyal yardımları
Kıdem tazminatı hesaplanırken işçinin brüt ücreti esas alınır. Brüt ücret, işçinin çalıştığı süre boyunca aldığı tüm ücretleri kapsar. Bu ücretler arasında maaş, ikramiye, prim, yemek parası, yol parası, sosyal yardımlar ve benzeri ödemeler yer alır.
İşçinin çalıştığı yıl sayısı, kıdem tazminatı hesaplamasında dikkate alınan bir diğer husustur. İşçi, her çalıştığı yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı almaya hak kazanır.
İşçinin ikramiye, prim ve benzeri sosyal yardımları da kıdem tazminatı hesaplanmasında dikkate alınır. Ancak, bu ödemeler ücrete endeksli değilse, son ücret üzerinden günlük olarak hesaplanır.
Kıdem tazminatı hesaplama formülü
Kıdem tazminatı hesaplama formülü şu şekildedir:
Kıdem tazminatı = (İşçinin brüt ücreti * Çalıştığı yıl sayısı) / 30
Örneğin, bir işçinin brüt ücreti 10.000 TL ve çalıştığı yıl sayısı 5 ise, işçinin kıdem tazminatı şu şekilde hesaplanır:
Kıdem tazminatı = (10.000 TL * 5) / 30
= 1.666,67 TL
Kıdem tazminatı damga vergisi
Kıdem tazminatı, damga vergisine tabidir. Kıdem tazminatı üzerinden alınan damga vergisi oranı %0,759’dur.
Kıdem tazminatının ödenme şekli
Kıdem tazminatı, işçinin iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren en geç 20 iş günü içinde ödenmelidir. İşverenin bu süre içinde kıdem tazminatını ödememesi durumunda, işçiye her geçen gün için %20’den az olmamak üzere gecikme cezası uygulanır.
Kıdem tazminatının iptali
Kıdem tazminatının iptali, ancak işçinin iş sözleşmesinin feshedilmesine neden olan davranışı nedeniyle işverenin haklı olması durumunda mümkündür. İşverenin haklı olması durumunda, işçinin kıdem tazminatı talebi reddedilebilir.
Kıdem tazminatının dava yoluyla alınması
İşverenin kıdem tazminatını ödememesi durumunda, işçi kıdem tazminatı talebiyle dava açabilir. İşçi, kıdem tazminatını yasal faiziyle birlikte talep edebilir.
Kıdem tazminatı ile ilgili diğer hususlar
- Kıdem tazminatı, işçinin ücretine eklenerek emeklilik hesabında dikkate alınır.
- Kıdem tazminatı, işçinin işverene olan borcunu ödemek için kullanılamaz.
- Kıdem tazminatı, işçinin ölüm halinde mirasçılarına ödenir.
Sonuç
Kıdem tazminatı, işçinin işverene bağlı olarak çalıştığı süre boyunca hak kazandığı bir tazminat türüdür. İşçinin işten ayrılış şekline göre kıdem tazminatının ödenmesi zorunlu veya isteğe bağlı olabilir. Kıdem tazminatı, işçinin brüt ücreti, çalıştığı yıl sayısı ve ikramiye, prim ve benzeri sosyal yardımları dikkate alınarak hesaplanır.