Kıdem Tazminatı Kimlere Verilir?
Kıdem tazminatı, iş akdinin işveren veya işçi tarafından feshedilmesi halinde, işçiye ödenmesi gereken bir tazminat türüdür. İş Kanunu’nun 14. maddesinde düzenlenmiştir.
Kıdem tazminatına hak kazanmak için iki temel şart vardır:
- İşçinin İş Kanunu kapsamında işçi olarak kabul edilmesi,
- İşçinin aynı işverenin işyerinde en az bir yıl süreyle çalışması.
İş Kanunu Kapsamında İşçi Olmak
İş Kanunu kapsamında işçi olmak, İş Kanunu’nun 4. maddesinde yer alan tanımlamaya göre mümkündür. Bu tanıma göre, iş sözleşmesine tabi olarak çalışan ve bu sözleşmenin yazılı olması zorunlu olmayan işçiler, İş Kanunu kapsamında işçi olarak kabul edilir.
İş Kanunu kapsamında işçi sayılanlar şu şekilde sıralanabilir:
- İş sözleşmesine tabi olarak çalışanlar,
- İş Kanunu’na göre işveren sayılanlardan iş alan ve bu iş için işyeri sağlayanlar,
- Sanayiden sayılan ve elliden az işçi çalıştıran işyerlerinde işverenle birlikte çalışanlar,
- Tarım işlerinde hizmet akdiyle çalışanlar,
- Ev hizmetlerinde hizmet akdiyle çalışanlar,
- Esnaf ve sanatkarlar ve bunların yanında çalışanların işverenleri,
- Tarım işçilerinin işverenleri,
- İş kanunu hükümlerine tabi olan işveren vekili ve yardımcıları,
- İşveren tarafından iş sözleşmesi feshedilen veya haklı nedenle işten ayrılan işçiler.
En Az Bir Yıllık Kıdem Süresi
İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için aynı işverenin işyerinde en az bir yıl süreyle çalışması gerekir. İşçi, işyerinde bir yıldan daha az süre ile çalışmış ise kıdem tazminatı alabilmesi mümkün değildir.
Kıdem Tazminatı Miktarı
Kıdem tazminatı miktarı, işçinin işyerinde çalıştığı her tam yıl için 30 günlük ücreti tutarındadır. Bir yıldan artan süreler için aynı oran üzerinden ödeme yapılır.
İşçinin ücreti, brüt ücretidir. Brüt ücret, işçiye yapılan tüm ödemeleri, örneğin maaş, ikramiye, prim, fazla mesai, hafta tatili ve ulusal bayram ve genel tatil ücretlerini kapsar.
Kıdem Tazminatı Alabilecek Diğer Kişiler
İş Kanunu’nun 14. maddesinin 1. fıkrasında yer alan iki temel şartın yanı sıra, kıdem tazminatı alabilecek başka kişiler de vardır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
- İşçi, emeklilik nedeniyle işten ayrılırsa, kıdem tazminatına hak kazanır.
- İşçi, askerlik görevini yerine getirmek üzere işten ayrılırsa, kıdem tazminatına hak kazanır.
- İşçi, evlilik nedeniyle işten ayrılırsa, kıdem tazminatına hak kazanır.
- İşçi, iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle sürekli iş göremezliğe uğrarsa, kıdem tazminatına hak kazanır.
- İşçi, işverenin işyerini kapatması nedeniyle işten ayrılırsa, kıdem tazminatına hak kazanır.
Kıdem Tazminatı Hesaplama Formülü
Kıdem tazminatı miktarı, aşağıdaki formülle hesaplanır:
Kıdem tazminatı miktarı = (İşçinin brüt ücreti * İşçinin kıdem süresi) / 30
Örneğin, bir işçinin brüt ücreti 5.000 TL ve kıdem süresi 5 yıl ise, işçinin kıdem tazminatı miktarı şu şekilde hesaplanır:
Kıdem tazminatı miktarı = (5.000 TL * 5) / 30
= 833,33 TL
Kıdem Tazminatı Ödeme Şekli
Kıdem tazminatı, işveren tarafından işçinin işten ayrılmasından sonraki 30 gün içinde ödenir. İşverenin bu süre içinde kıdem tazminatını ödememesi halinde, işçi, işverene karşı icra takibi başlatabilir.
Kıdem Tazminatı Davaları
İşveren, işçinin kıdem tazminatını ödemediği takdirde, işçi, işveren aleyhine kıdem tazminatı davası açabilir. Kıdem tazminatı davaları, iş mahkemelerinde görülür.
Sonuç
Kıdem tazminatı,