Maddi Tazminat Nedir?
Maddi tazminat, hukuka aykırı bir eylem veya işlem nedeniyle malvarlığında meydana gelen eksilmenin, yani maddi zararların giderilmesi amacıyla talep edilen tazminat türüdür. Maddi zarar, kişinin malvarlığındaki azalmayı ifade eder. Bu azalış, bir malın veya hizmetin değerinin azalması, bir borcun artması veya bir gelir kaybı şeklinde olabilir.
Maddi tazminat, kişinin uğradığı zararın tam olarak karşılanmasını amaçlar. Ancak, bu her zaman mümkün olmayabilir. Bu durumda, mahkeme, zararın mümkün olan en iyi şekilde giderilmesine karar verir.
Maddi Tazminat Talep Edilebilecek Haller
Maddi tazminat talep edilebilecek haller, hukuka aykırı bir eylem veya işlem sonucunda kişinin malvarlığında meydana gelen eksilmeyi kapsar. Bu haller, genel olarak şu şekilde sıralanabilir:
- Haksız fiil: Haksız fiil, hukuka aykırı bir eylem veya işlem sonucunda başka bir kişiye zarar verilmesidir. Haksız fiil sonucu maddi tazminat talep edilebilecek haller, şunlardır:
- Bir kişiye veya mala verilen zarar
- Bir kişinin yaralanması veya ölmesi
- Bir kişinin iş göremez hale gelmesi
- Bir kişinin malvarlığındaki bir değerin azalması veya yok olması
- Sözleşmenin ihlali: Sözleşme, tarafların karşılıklı olarak taahhüt ettikleri bir anlaşmadır. Sözleşmenin ihlali, taraflardan birinin sözleşmedeki taahhütlerini yerine getirmemesidir. Sözleşmenin ihlali sonucu maddi tazminat talep edilebilecek haller, şunlardır:
- Sözleşmenin ifa edilmemesi nedeniyle bir kişinin zarara uğraması
- Sözleşmenin ifa edilmesi sonucunda bir kişinin malvarlığında bir değerin azalması veya yok olması
- Borcun temerrüdü: Borç, bir kimsenin başka bir kişiye karşı yaptığı bir yükümlülüktür. Borcun temerrüdü, borçlunun borcunu zamanında ve tam olarak yerine getirmemesidir. Borcun temerrüdü sonucu maddi tazminat talep edilebilecek haller, şunlardır:
- Borcun temerrüdü nedeniyle bir kişinin zarara uğraması
- Borcun temerrüdü nedeniyle bir kişinin malvarlığında bir değerin azalması veya yok olması
Maddi Tazminat Talep Edebilmek İçin Gerekli Şartlar
Maddi tazminat talep edebilmek için, aşağıdaki şartların bulunması gerekir:
- Hukuksal neden: Maddi tazminat talebinin, hukuka aykırı bir eylem veya işleme dayanması gerekir.
- Kusur: Maddi tazminat talebinin, zarara neden olan kişinin kusurundan kaynaklanması gerekir. Kusur, kişinin, eylem veya işlemi gerçekleştirirken dikkat ve özen yükümlülüğünü yerine getirmemesidir.
- Zarar: Maddi tazminat talebinin, zarara neden olan eylem veya işlem sonucunda kişinin malvarlığında meydana gelen bir eksilmeye dayanması gerekir.
- İlişkinin varlığı: Maddi tazminat talebinde bulunan kişi ile zarara neden olan kişi arasında bir ilişkinin bulunması gerekir. Bu ilişki, sözleşme ilişkisi, haksız fiil ilişkisi veya başka bir ilişki olabilir.
Maddi Tazminat Hesaplanması
Maddi tazminat, zarara neden olan eylem veya işlemin niteliğine ve zararın kapsamına göre farklı şekillerde hesaplanabilir. Maddi tazminat hesaplanırken, genellikle aşağıdaki unsurlar dikkate alınır:
- Zararın miktarı: Maddi zarar, zarara neden olan eylem veya işlem sonucunda meydana gelen eksilmenin miktarıdır. Bu miktar, genellikle, zarar gören kişinin uğradığı zararı belgeleyen belgelerle ispat edilir.
- Zarar görenin geliri: Maddi tazminat, zarar gören kişinin malvarlığındaki eksilmeyi gidermeyi amaçladığından, zarar görenin geliri de tazminat miktarının belirlenmesinde dikkate alınır.
- Zarar görenin ihtiyaçları: Maddi tazminat, zarar görenin ihtiyaçlarını karşılamayı da amaçladığından, zarar görenin ihtiyaçları da tazminat miktarının belirlenmesinde dikkate alınır.
Maddi Tazminat Davası
Maddi tazminat talebi, zarara neden olan kişi aleyhine açılacak bir dava ile talep edilir. Maddi tazminat davası, asliye hukuk mahkemesinde açılır.
Maddi tazminat davasında, davacı, zarara neden olan eylem veya işlemin hukuka aykırı olduğunu, kusurun zarara neden olan kişide bulunduğunu, zararın meydana geldiğini ve zarar gören ile zarara neden olan kişi arasında bir ilişki bulunduğunu ispat etmek zorundadır.
Mahkeme, maddi