Manevi Tazminat Hesaplama
Manevi tazminat, bir kimsenin kişilik haklarının ihlal edilmesi sonucunda uğradığı manevi zararın karşılığı olarak ödenen parasal bir tazminattır. Manevi tazminat, maddi tazminat gibi belirli bir miktar üzerinden hesaplanmaz. Manevi zararın ağırlığı, zarar görenin kişilik haklarının kapsamı ve niteliği, zararın etkileri gibi hususlar göz önünde bulundurularak belirlenir.
Manevi Tazminat Hesaplamasında Dikkate Alınan Hususlar
Manevi tazminat hesaplamasında dikkate alınan hususlar şunlardır:
- Zararın ağırlığı: Manevi zararın ağırlığı, zarar görenin kişilik haklarının ihlal edilmesinin derecesi ile orantılıdır. Örneğin, ölüm, sakatlanma, kişilik haklarının ağır şekilde ihlali gibi durumlarda manevi zarar daha ağır olacağından tazminat miktarı da daha yüksek olacaktır.
- Zararın kapsamı ve niteliği: Manevi zararın kapsamı ve niteliği, zarar görenin kişilik haklarının hangilerinin ihlal edildiğini gösterir. Örneğin, kişilik haklarının ihlali sonucunda zarar görenin psikolojik, fiziksel veya sosyal anlamda yaşadığı sorunlar tazminat miktarını etkileyecektir.
- Zararın etkileri: Manevi zararın etkileri, zarar görenin günlük hayatını ne kadar etkilediğini gösterir. Örneğin, manevi zarar sonucunda zarar görenin iş hayatının olumsuz etkilenmesi tazminat miktarını artıracaktır.
- Zararın giderilmesinin olanağı: Manevi zararın giderilmesinin olanağı, tazminat miktarını etkileyecek bir diğer husustur. Örneğin, manevi zararın giderilmesinin mümkün olmadığı durumlarda tazminat miktarı daha yüksek olacaktır.
Manevi Tazminat Hesaplama Yöntemleri
Manevi tazminat, mahkeme tarafından takdiren belirlenir. Mahkeme, manevi tazminat hesaplamasında yukarıda belirtilen hususları dikkate alarak bir karar verir. Manevi tazminat hesaplamasında kullanılan bazı yöntemler şunlardır:
- Hakim takdiri: Bu yöntemde, mahkeme manevi tazminat miktarını kendi takdirine göre belirler.
- Karşılaştırma yöntemi: Bu yöntemde, benzer olaylarda verilen tazminat miktarları karşılaştırılarak bir tazminat miktarı belirlenir.
- Uzman görüşü: Bu yöntemde, manevi tazminat miktarı konusunda uzman bir kişinin görüşüne başvurulur.
Türkiye’de Manevi Tazminat Hesaplama
Türkiye’de manevi tazminat hesaplamasında hakim takdiri yöntemi esastır. Ancak, mahkemeler karar verirken benzer olaylarda verilen tazminat miktarlarını da dikkate alırlar.
Manevi tazminat miktarı, Türk Borçlar Kanunu’nun 56. maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir:
“Kişilik hakkının zedelenmesinden doğan zararlar, manevi tazminat olarak da bir giderim biçimidir. Manevi tazminat, kişinin cismani bütünlüğünün, organlarının veya ruhsal bütünlüğünün zedelenmesiyle uğradığı elem ve ıstıraplara karşılık olarak ödenen bir miktar paradır.”
Manevi Tazminat Taleplerinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Manevi tazminat taleplerinde dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:
- Tazminat talebinin süresinde yapılması: Manevi tazminat talebinin, zararın meydana geldiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılması gerekir.
- Tazminat talebinin gerekçeli olarak yapılması: Manevi tazminat talebinde, zararın ağırlığı, kapsamı ve niteliği gibi hususlar gerekçeli olarak açıklanmalıdır.
- Tazminat talebinin ispatı: Manevi tazminatın ispatı, zarar görenin zarara uğradığını ve bu zararın manevi bir zarar olduğunu ispatlamasına bağlıdır.
Manevi Tazminat Davaları
Manevi tazminat davaları, asliye hukuk mahkemelerinde görülür. Manevi tazminat davalarında, tazminat talebinde bulunan kişi, zararın meydana geldiği tarihten itibaren bir yıl içinde dava açmalıdır.
Manevi tazminat davalarında, zarar gören kişinin zarara uğradığını ve bu zararın manevi bir zarar olduğunu ispatlaması gerekir. Zarar gören kişi, bu ispatı için tanık, bilirkişi raporu gibi delilleri kullanabilir.
Mahkeme, manevi tazminat davasında, zararın ağırlığı, kapsamı ve niteliği gibi hususları dikkate alarak bir karar verir.