Manevi Tazminat Islahı
Manevi tazminat, bir kimsenin kişilik haklarının ihlal edilmesi sonucu uğradığı manevi zararın giderilmesi için ödenen tazminattır. Manevi tazminat, maddi tazminattan farklı olarak, parasal bir karşılığı olmayan, bedensel veya ruhsal acı, elem, üzüntü, keder gibi zararları karşılamayı amaçlayan bir tazminat türüdür.
Islah, bir davada tarafların, taleplerini veya savunmalarını değiştirmelerine veya tamamlamalarına olanak tanıyan bir hukuki işlemdir. Islah, davayı gören mahkemenin izniyle yapılabilir.
Manevi tazminat ıslahı, başlangıçta manevi tazminat talep edilmediği veya talep edilen miktarın daha sonra arttırılması veya azaltılması hallerinde gündeme gelebilir.
Manevi Tazminatın Islahının Hukuki Dayanağı
Manevi tazminat ıslahının hukuki dayanağı, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 177. maddesidir. Bu maddeye göre, taraflar, davayı sona erdirene kadar, taleplerini veya savunmalarını değiştirebilir veya tamamlayabilirler.
HMK’nın 177. maddesinde, ıslahın “taleplerin veya savunmaların değiştirilmesi veya tamamlanması” şeklinde tanımlanması, manevi tazminat ıslahının da bu kapsamda değerlendirilebileceğini göstermektedir.
Manevi Tazminat Islahının Şartları
Manevi tazminat ıslahının yapılabilmesi için, aşağıdaki şartların sağlanması gerekir:
- Davanın henüz sonuçlanmamış olması gerekir.
- Islah, davayı gören mahkemenin izniyle yapılmalıdır.
- Islah, tarafların karşılıklı rızasını gerektirmez.
Manevi Tazminat Islahının Süresi
Manevi tazminat ıslahı, tahkikat aşamasının sona ermesine kadar yapılabilir. Tahkikat aşamasının sona ermesi, bilirkişi raporunun hazırlanması ve tarafların rapora karşı beyanlarının alınması ile gerçekleşir. Tahkikat aşamasının sona ermesinden sonra yapılan ıslahlar, yeni bir dava olarak kabul edilir.
Manevi Tazminat Islahının Türleri
Manevi tazminat ıslahı, tamamen veya kısmen yapılabilir.
- Tamamen ıslah: Tamamen ıslahta, davacı, başlangıçta talep ettiği manevi tazminat miktarını tamamen değiştirir. Bu durumda, davacı, ıslah dilekçesinde, yeni bir manevi tazminat miktarı talep eder.
- Kısmen ıslah: Kısmen ıslahta, davacı, başlangıçta talep ettiği manevi tazminat miktarını kısmen değiştirir. Bu durumda, davacı, ıslah dilekçesinde, ıslah edilen miktarı belirtmek suretiyle, yeni bir manevi tazminat miktarı talep eder.
Manevi Tazminat Islahının Sonuçları
Manevi tazminat ıslahı, dava konusunu ve dava değerini değiştirir. Bu nedenle, ıslah dilekçesinin karşı tarafa tebliğinden itibaren, karşı taraf, ıslaha karşı itiraz hakkına sahiptir.
Karşı taraf, ıslaha karşı itiraz ederse, mahkeme, ıslahı inceleyerek, ıslahın kabulüne veya reddine karar verir. İslahın kabulüne karar verilmesi halinde, mahkeme, ıslah edilen manevi tazminat miktarını esas alarak, kararını verir.
Manevi Tazminat Islahının Yargıtay Kararları
Yargıtay, manevi tazminat ıslahının mümkün olduğuna dair kararlar vermiştir. Örneğin, Yargıtay 4. Hukuk Dairesi’nin 2012/5120 E. ve 2013/4672 K. sayılı kararında, “Davacılar tarafından usulüne uygun olarak açılmış maddi tazminat istemli davada ıslahla manevi tazminat istemelerinde hukuken bir engel yoktur.” hükmüne yer verilmiştir.
Ancak, Yargıtay, manevi tazminat miktarının ıslah yoluyla artırılamayacağına dair de kararlar vermiştir. Örneğin, Yargıtay 4. Hukuk Dairesi’nin 2014/19244 E. ve 2015/13552 K. sayılı kararında, “Manevi tazminat, bir bütündür. Duyulan acı ve üzüntünün karşılığı dava yolu ile belirlenip, karşı tarafa bildirildikten sonra arttırılması veya yeni bir dava açılarak istenmesi mümkün değildir