Manevi Tazminat Miktarı
Manevi tazminat, bir haksız fiil nedeniyle zarar gören kişinin uğradığı ruhsal ve bedensel acı, elem ve ıstırap gibi zararların tazmini amacıyla ödenen bir tazminat türüdür. Manevi tazminat, maddi tazminat gibi objektif olarak belirlenemez ve somut olayın özelliklerine göre hakim tarafından takdir edilir.
Manevi Tazminatın Tanımı
Manevi tazminat, Türk Borçlar Kanunu’nun 56. maddesinde şu şekilde tanımlanmıştır:
“Hâkim, haksız fiillere maruz kalan kimsenin kişilik haklarına yapılan tecavüzün ağırlığını, hakkaniyete uygun bir manevi tazminat takdirine karar verebilir.”
Bu maddeden de anlaşılacağı üzere, manevi tazminat, haksız fiillere maruz kalan kişinin kişilik haklarına yapılan tecavüzün ağırlığına göre takdir edilir. Manevi tazminat, zarar gören kişinin uğradığı ruhsal ve bedensel acı, elem ve ıstırap gibi zararların tazmini amacıyla ödenir.
Manevi Tazminatın Unsurları
Manevi tazminatın unsurları şunlardır:
- Haksız fiil: Manevi tazminat, sadece haksız fiiller nedeniyle ödenebilir.
- Kişilik hakkının ihlali: Manevi tazminatın konusu, kişilik hakkının ihlalidir.
- Ağırlık: Haksız fiillere maruz kalan kişinin kişilik haklarına yapılan tecavüzün ağırlığı, manevi tazminatın miktarını belirlemede önemli bir unsurdur.
- Hakkaniyet: Manevi tazminatın miktarı, hakkaniyete uygun olarak takdir edilir.
Manevi Tazminatın Amaçları
Manevi tazminatın amaçları şunlardır:
- Zararın telafisi: Manevi tazminat, zarar gören kişinin uğradığı ruhsal ve bedensel acı, elem ve ıstırap gibi zararların telafi edilmesini amaçlar.
- Cezalandırma: Manevi tazminat, haksız fiili işleyen kişiyi cezalandırmak amacıyla da kullanılabilir.
- Önleyicilik: Manevi tazminat, aynı tür haksız fiillerin işlenmesini önlemek amacıyla da kullanılabilir.
Manevi Tazminatın Belirlenmesi
Manevi tazminatın miktarı, somut olayın özelliklerine göre hakim tarafından takdir edilir. Hakim, manevi tazminatı belirlerken aşağıdaki unsurları dikkate alır:
- Haksız fiilin ağırlığı: Haksız fiilin ağırlığı, manevi tazminatın miktarını belirleyen en önemli unsurlardan biridir.
- Kişilik hakkının ihlali: Kişilik hakkının ihlal edilen yönünün önemi, manevi tazminatın miktarını etkiler.
- Zararın etkisi: Haksız fiilin zarar gören üzerindeki etkisi, manevi tazminatın miktarını belirlemede dikkate alınır.
- Zararın sürekliliği: Haksız fiilin zararının sürekli olması, manevi tazminatın miktarını arttırır.
- Zarar görenin yaşı, mesleği, sosyal durumu: Zarar görenin yaşı, mesleği ve sosyal durumu, manevi tazminatın miktarını etkileyebilir.
- Hâkimin takdiri: Hakim, yukarıdaki unsurları göz önünde bulundurarak, hakkaniyete uygun bir manevi tazminat miktarı takdir eder.
Manevi Tazminatın Hesaplanması
Manevi tazminatın hesaplanmasında, sabit bir yöntem bulunmamaktadır. Hakim, somut olayın özelliklerine göre, yukarıdaki unsurları göz önünde bulundurarak, hakkaniyete uygun bir manevi tazminat miktarı takdir eder.
Manevi Tazminatın Süresi
Manevi tazminat, zarar görenin zararı öğrendiği tarihten itibaren talep edilebilir. Ancak, zararın öğrenilmesinden itibaren 10 yıl içinde talep edilmeyen manevi tazminat hakkı düşer.
Manevi Tazminatın Teminatla Güvencesi
Manevi tazminat, maddi tazminata benzer şekilde, teminatla güvence altına alınabilir. Manevi tazminatın teminatla güvence altına alınması için, tazminatın tahsili için dava açılması gerekir. Dava açıldıktan sonra, davalı, manevi tazminatın tahsili için davacıya teminat verebilir.
Manevi Tazminata Örnekler
Manevi tazminat, her türlü haksız fiil nedeniyle ödenebilir. Örneğin, trafik kazasında yaralanan kişi, kişilik haklarına yapılan tecavüzün ağırlığına göre manevi tazminat talep edebilir. Yine, haksız yere işte