Manevi Tazminat Nedir?
Manevi tazminat, bir kişinin hukuka aykırı bir eylem veya işlem nedeniyle uğradığı manevi zararın giderilmesi için ödenen paradır. Manevi zarar, kişinin ruhsal ve duygusal bütünlüğünün zedelenmesi sonucu duyduğu acı, elem, keder, utanç, üzüntü, korku gibi duygulardır.
Manevi tazminat, Türk Borçlar Kanunu’nun 56. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, “Hâkim, bir kimsenin bedensel bütünlüğünün zedelenmesi durumunda, olayın özelliklerini göz önünde tutarak, zarar görene uygun bir miktar paranın manevi tazminat olarak ödenmesine karar verebilir.”
Manevi tazminatın amacı, kişinin uğradığı manevi zararı bir ölçüde telafi etmek ve mağdurun acı ve ıstırabını dindirmektir. Manevi tazminat, maddi tazminat gibi, zarar görenin malvarlığını artırmak veya zenginleştirmek için ödenmez.
Manevi Tazminat Talep Edebilmek İçin Gerekli Şartlar
Manevi tazminat talep edebilmek için aşağıdaki şartlar aranır:
- Hukuka aykırılık: Manevi tazminat, hukuka aykırı bir eylem veya işlem nedeniyle talep edilebilir. Hukuka aykırılık, bir davranışın hukuk düzeninin genel kurallarına aykırı olması anlamına gelir.
- Kusur: Manevi tazminat, kusurlu bir eylem veya işlem nedeniyle talep edilebilir. Kusur, bir kişinin hukuka aykırı bir eylem veya işlem gerçekleştirirken dikkat ve özen göstermemesi anlamına gelir.
- Zarar: Manevi tazminat, zarar görenin uğradığı manevi zarar nedeniyle talep edilebilir. Manevi zarar, kişinin ruhsal ve duygusal bütünlüğünün zedelenmesi sonucu duyduğu acı, elem, keder, utanç, üzüntü, korku gibi duygulardır.
- İlişkinin varlığı: Manevi tazminat, zarar gören ile zarar veren arasında bir ilişkinin varlığı halinde talep edilebilir. Bu ilişki, aile bağı, arkadaşlık bağı, iş ilişkisi veya başka bir ilişki olabilir.
Manevi Tazminat Davaları
Manevi tazminat davaları, hukuk mahkemelerinde açılır. Manevi tazminat davasında, davacı, uğradığı manevi zararı ispat etmekle yükümlüdür. Manevi zarar, kişinin beyanı ile ispat edilebilir. Ancak, manevi zararın ağır ve yoğun olduğunu gösteren deliller de ileri sürülebilir.
Manevi tazminat davasında, hakim, olayın özelliklerini göz önünde tutarak, zarar görene uygun bir miktar paranın manevi tazminat olarak ödenmesine karar verebilir. Manevi tazminat miktarı, her somut olayda farklı olarak belirlenir.
Manevi Tazminatın Belirlenmesindeki Etkenler
Manevi tazminat miktarının belirlenmesinde, aşağıdaki etkenler dikkate alınır:
- Hukuka aykırı eylem veya işlemin niteliği: Hukuka aykırı eylem veya işlemin niteliği, manevi tazminat miktarını etkileyen en önemli etkenlerden biridir. Örneğin, bir kişinin ölümüne neden olan bir eylemden dolayı talep edilen manevi tazminat miktarı, bir kişinin yaralanmasına neden olan bir eylemden dolayı talep edilen manevi tazminat miktarından daha yüksek olacaktır.
- Zarar görenin kişilik haklarına verilen zararın ağırlığı: Zarar görenin kişilik haklarına verilen zararın ağırlığı da manevi tazminat miktarını etkileyen önemli bir etkendir. Örneğin, bir kişinin onuruna veya şerefine yönelik bir saldırıdan dolayı talep edilen manevi tazminat miktarı, bir kişinin maddi değerlerine yönelik bir saldırıdan dolayı talep edilen manevi tazminat miktarından daha yüksek olacaktır.
- Zarar görenin ekonomik ve sosyal durumu: Zarar görenin ekonomik ve sosyal durumu, manevi tazminat miktarını etkileyen bir diğer etkendir. Örneğin, maddi durumu iyi olan bir kişinin uğradığı manevi zararın telafi edilmesi için daha yüksek bir manevi tazminat ödenmesi gerekebilir.
- Zarar verenin kusurunun ağırlığı: Zarar verenin kusurunun ağırlığı da manevi tazminat miktarını etkileyen bir etkendir. Örneğin, kasten bir eylemden dolayı zarar veren bir kişiden, kusurlu bir eylemden dolayı zarar veren bir kişiden daha yüksek bir manevi tazminat talep edilebilir.
- Kamu düzeni ve genel ahlaki değerler: Kamu düzeni ve genel ahlaki değerler de manevi tazminat miktarını etkileyen bir etkendir. Örneğin, bir kamu görevlisinin görevini kötüye kullanması nedeniyle talep edilen manevi tazminat miktar