Manevi tazminat zamanaşımı, Türk hukukunda manevi tazminat davalarında hak düşürücü süre olarak kabul edilmektedir. Bu süre, hak sahibinin manevi tazminat talebini mahkemeye sunabilmesi için kanun tarafından belirlenen süredir. Manevi tazminat zamanaşımı süresi, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren iki yıldır. Ancak, fiilin işlendiği tarihten itibaren on yıl geçmesi halinde de manevi tazminat talebi zamanaşımına uğrar.
Manevi tazminat, kişinin kişilik haklarının ihlali nedeniyle uğradığı manevi zararın giderilmesine yönelik bir tazminat türüdür. Manevi tazminat, maddi tazminat gibi, zararın giderilmesi amacıyla değil, zarar görenin acı, elem, üzüntü gibi manevi zararının telafisi amacıyla ödenir. Manevi tazminat davaları, hukuk mahkemelerinde görülür.
Manevi tazminat zamanaşımı süresi, Türk Borçlar Kanunu’nun 72. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, “Tazminat istemi, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve her hâlde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar.”
Manevi tazminat zamanaşımının başlangıcı, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihtir. Zarar gören, zararını ve tazminat yükümlüsünü, zararın meydana geldiği tarihten itibaren öğrenebilir. Örneğin, trafik kazası geçiren bir kişi, kazadan dolayı uğradığı bedensel ve ruhsal zararı, kazadan hemen sonra öğrenebilir. Ancak, kişinin zararını ve tazminat yükümlüsünü öğrenmesi, her zaman kolay olmayabilir. Örneğin, bir kişinin kişilik haklarının ihlali nedeniyle uğradığı manevi zararı, yıllar sonra öğrenebilir.
Manevi tazminat zamanaşımının işletilmesini kesen haller, 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 138. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, zamanaşımı, aşağıdaki hallerde kesilir:
- Dava açılması
- Davadan feragat edilmesi
- Sulh
- Arabuluculuk
- Rehin fek edilmesi
- İcra takibi yapılması
- İcra takibinin taraflardan birinin itirazı üzerine durdurulması
Manevi tazminat zamanaşımı, yukarıda belirtilen hallerden birinin gerçekleşmesi halinde, yeniden işlemeye başlar.
Manevi tazminat zamanaşımı, dava şartlarındandır. Davacı, manevi tazminat talebinde bulunabilmesi için, zamanaşımı süresinin dolmamış olması gerekir. Zamanaşımı süresi dolmuş olan tazminat talepleri, mahkemece reddedilir.
Manevi tazminat zamanaşımı, kanunda belirlenen süreler içerisinde dava açılmadığı takdirde, hak sahibinin tazminat talep etme hakkı ortadan kalkar. Bu nedenle, manevi tazminat talebinde bulunacak kişilerin, zamanaşımı süresini dikkate alması ve sürenin dolmasına yakın dava açması önemlidir.
Manevi tazminat zamanaşımıyla ilgili bazı önemli hususlar şunlardır:
- Manevi tazminat zamanaşımı, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren iki yıldır.
- Ancak, fiilin işlendiği tarihten itibaren on yıl geçmesi halinde de manevi tazminat talebi zamanaşımına uğrar.
- Manevi tazminat zamanaşımı, dava şartlarındandır.
- Manevi tazminat zamanaşımını kesen haller, 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 138. maddesinde düzenlenmiştir.
Manevi tazminat zamanaşımıyla ilgili örnekler:
- Trafik kazası geçiren bir kişi, kazadan dolayı uğradığı bedensel ve ruhsal zararı, kazadan hemen sonra öğrenebilir. Bu durumda, manevi tazminat zamanaşımı süresi, kaza tarihinden itibaren iki yıl olarak hesaplanır.
- Bir kişinin kişilik haklarının ihlali nedeniyle uğradığı manevi zararı, yıllar sonra öğrenebilir. Bu durumda, manevi tazminat zamanaşımı süresi, zararın meydana geldiği tarihten itibaren iki yıl olarak hesaplanır.
- Bir kişi, uğradığı manevi zarar nedeniyle dava açmış, ancak davayı kazanamamıştır. Bu durumda, manevi tazminat zamanaşımı süresi, davanın açıldığı tarihten itibaren iki yıl olarak hesaplanır.
**Sonuç olarak, manevi tazminat zamanaşımı, hak sahibinin tazminat talep