Hücrenin yaşadığı ortamdaki madde yoğunluğu ile hücrenin içindeki madde yoğunluğu farklı ise hücreler su alışverişi yaparak iç ve dış yoğunluğu dengelemeye çalışır.
İşte bu amaçla hücrenin hipertonik ortamda su kaybederek büzülmesine plazmoliz denir. Tam tersine hücrenin hipotonik ortamda su alarak şişmesine de deplazmoliz denir.
Bu su alışverişi hücrenin bulunduğu ortam ve hücre içi yoğunluk eşit olana kadar yani izotonik ortam sağlanana kadar devam eder.
Hücrelerinin hipertonik ortamda su kaybederek büzülmesine plazmoliz, hipotonik bir ortamda su alarak şişmesine deplazmoliz denir. Ortam eşitlenince su alışverişi durur çünkü ozmotik basınç ile turgor basıncı birbirine eşit olur.
Kısacası hücrenin su kaybı sonucu büzülmesi olayına plazmoliz denir ve bu esnada hücre zarı hücre duvarından uzaklaşarak iç kısımda toplanır. Bu olayın tam tersine ise deplazmoliz denir.
Plazmolize ve deplazmoliz olayına birer örnek verelim: Bitkinin tuzlu suya konulunca büzülmesi plazmolize örnektir. Büzülen bu bitkiyi yeniden tuzsuz suya koyunca eski haline dönmesi deplazmolize örnektir.
Aşağıdaki 30 saniyelik videoyu izleyerek çok net bir şekilde plazmoliz ve deplazmoliz olayını anlayabilirsiniz.
https://www.youtube.com/watch?v=SILcv10dSvM