Sendikal Tazminat Nedir?
Sendikal tazminat, bir işyerindeki işçinin sendikaya üye olması, sendikal faaliyetlerde bulunması veya sendika üyesi olmaması nedeniyle işten çıkarılması durumunda işverenden talep edebilecekleri tazminatın adıdır.
Sendikal Tazminat Yasal Dayanağı
Sendikal tazminat, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 25. maddesinin dördüncü fıkrasında düzenlenmiştir. Bu fıkraya göre, “Sendikal nedenlerle işten çıkarılan işçiye, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 18, 20 ve 21 inci maddeleri hükümlerine göre işe iadeye ilişkin hükümler uygulanmaz. Bu durumda işçiye, işe iadeye ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla, en az bir yıllık ücreti tutarında sendikal tazminat ödenir.”
Sendikal Tazminat Kimlere Verilir?
Sendikal tazminat, aşağıdaki durumlarda işçiye verilir:
- Sendikaya üye olan işçi, sendikal faaliyetlerde bulunan işçi veya sendika üyesi olmayan işçi, işveren tarafından sendikal nedenlerle işten çıkarılır.
Sendikal nedenler, işçinin sendika üyeliğinin veya sendikal faaliyetlerde bulunmasının işveren tarafından haklı bir neden olarak gösterilememesidir. Bu nedenle, işçinin sendika üyeliğinin veya sendikal faaliyetlerde bulunmasının işverenin ticari çıkarlarını veya işyerindeki verimliliği olumsuz etkilediği iddia edilemez.
Sendikal Tazminat Tutarı
Sendikal tazminat tutarı, işçinin bir yıllık ücretinden az olamaz. İşçinin ücreti, iş sözleşmesinde belirlenen ücrettir. İş sözleşmesinde ücret belirlenmemişse, işçinin brüt ücreti esas alınır.
İşçinin ücreti, iş sözleşmesi feshedilmemişse aldığı son ücret üzerinden; feshedilmişse fiili fesih tarihindeki son ücret üzerinden hesaplanır.
Sendikal Tazminat Talep Süresi
Sendikal tazminat talebi, iş sözleşmesinin sona ermesinden itibaren bir yıl içinde, işçinin ikametgahının bulunduğu yerdeki iş mahkemesine veya icra dairesine yapılır.
Sendikal Tazminat Davasında İspat Yükü
Sendikal tazminat davasında ispat yükü işçidedir. İşçi, sendikal nedenlerle işten çıkarıldığını ispat etmek zorundadır. İşveren ise işçinin sendikal nedenlerle işten çıkarılmadığını ispat etmek zorundadır.
İşçinin sendikal nedenlerle işten çıkarıldığını ispatlamak için aşağıdaki delilleri sunması mümkündür:
- İş sözleşmesinde sendikal faaliyetlerde bulunmaya ilişkin bir yasak bulunmaması
- İşverenin sendikaya karşı olumsuz tutum ve davranışları
- İşverenin sendikalı işçileri işten çıkarmak için öne sürdüğü gerekçelerin gerçek dışı olması
- İşverenin sendikalı işçileri işten çıkardıktan sonra yerine sendika üyesi olmayan işçileri işe alması
Sendikal Tazminat ve İşe İade Davası
Sendikal tazminat davası, işe iade davasıyla birlikte açılabilir veya ayrı olarak açılabilir. İşe iade davası açılması, sendikal tazminat talebine engel değildir.
İşe iade davasında işçinin işe iadesine karar verilirse, işçiye işe iade tazminatı da ödenir. Ancak, işçi işe iade edilmek istemezse, sadece sendikal tazminat talep edebilir.
Sendikal Tazminata İlişkin Yargıtay Kararları
Yargıtay, sendikal tazminat davalarında işçilerin lehine kararlar vermektedir. Yargıtay’ın sendikal tazminata ilişkin bazı önemli kararları şunlardır:
- İşçinin sendika üyeliğinin veya sendikal faaliyetlerde bulunmasının işverenin ticari çıkarlarını veya işyerindeki verimliliği olumsuz etkilediği iddia edilemez.
- İşverenin sendikalı işçileri işten çıkarırken öne sürdüğü gerekçeler, sendikal nedenleri gizlemek için kullanılamaz.
- İşverenin sendikalı işçileri işten çıkardıktan sonra yerine sendika üyesi olmayan işçileri işe alması, sendikal nedenlerle işten çıkarmanın kanıtıdır.
Sonuç
Sendikal tazminat, işçilerin sendikal haklarını korumak amacıyla getirilmiş bir güvencedir. Sendikal tazminat, işçinin sendika üyeliğinin veya sendikal faaliyetlerde bulunmasının işveren tarafından haklı bir neden olarak gösterilememesi durumunda ödenir.