Sigortasız Çalışan İşçinin Tazminat Hakkı
Sigortasız çalışan işçi, işveren tarafından sigortasız çalıştırıldığı süre için kıdem tazminatına hak kazanır. Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde çalıştığı her tam yıl için 30 günlük ücreti tutarında ödenir.
İşçinin sigortasız çalıştığı süreyi ispatlaması için, işveren tarafından sigortalı olarak gösterilmediğine dair SGK’dan hizmet tespiti alması gerekir. Hizmet tespiti davasında işçi, işyerinde çalıştığı süreyi, yaptığı işi, ücretini ve diğer çalışma koşullarını ispatlamalıdır.
Hizmet tespiti davasında işçi lehine karar verilmesi halinde, işveren işçinin sigortasız çalıştığı süre için kıdem tazminatı ödemek zorunda kalır.
Sigortasız Çalışan İşçinin Diğer Tazminat Hakları
Sigortasız çalışan işçi, işveren tarafından sigortasız çalıştırıldığı süre için aşağıdaki tazminatlara da hak kazanabilir:
- İş güvencesi tazminatı: İşçi, işyerinde 30 veya daha fazla işçinin çalıştığı bir işyerinde çalışıyorsa ve sigortasız çalıştırıldığını SGK’ya bildirdi diye işten çıkarılırsa, iş güvencesi tazminatına hak kazanır. İş güvencesi tazminatı, en az 4 en çok 8 aylık ücreti tutarındadır.
- Kötü niyet tazminatı: İşçi, işyerinde 30’dan az işçinin çalıştığı bir işyerinde çalışıyorsa ve sigortasız çalıştırıldığını SGK’ya bildirdi diye işten çıkarılırsa, işveren kötü niyetli sayılarak ihbar tazminatının 3 katı tutarında kötü niyet tazminatı ödemek zorunda kalır.
- İhbar tazminatı: İşçi, iş sözleşmesini kendi isteği ile feshetse bile, işyerinde en az 1 yıl çalışmış olması halinde ihbar tazminatına hak kazanır. İhbar tazminatı, işçinin çalıştığı her tam yıl için 30 günlük ücreti tutarındadır.
- Yol, yemek, izin gibi haklarının tazmini: İşveren, işçiyi sigortasız çalıştırırken, işçinin yol, yemek, izin gibi haklarını da ihlal etmiş olabilir. Bu durumda işçi, bu hakların tazminini de talep edebilir.
Sigortasız Çalışan İşçinin Tazminat Hakkını Kullanması
Sigortasız çalışan işçi, tazminat hakkını kullanmak için öncelikle hizmet tespiti davası açmalıdır. Hizmet tespiti davasında işçi lehine karar verilmesi halinde, işçi tazminat taleplerini işverene karşı açacağı bir dava ile talep edebilir.
Tazminat davasında işçi, işveren tarafından sigortasız çalıştırıldığını ispatlamak için, işveren tarafından sigortalı olarak gösterilmediğine dair SGK’dan hizmet tespiti almış olması gerekir. Ayrıca işçi, işyerinde çalıştığı süreyi, yaptığı işi, ücretini ve diğer çalışma koşullarını ispatlamalıdır.
Tazminat davasında işçi lehine karar verilmesi halinde, işveren işçinin tazminat taleplerini ödemek zorunda kalır.
Sigortasız Çalışan İşçiye Tavsiyeler
Sigortasız çalışan işçilere aşağıdaki tavsiyelerde bulunulabilir:
- İşe başlarken iş sözleşmesi imzalatın ve sözleşmede sigortalı çalıştırılacağınızın belirtildiğinden emin olun.
- İşyerinde sigortasız çalıştırıldığınızın farkına varırsanız, işverene bunu bildirin ve sigortalı çalıştırmanızı talep edin.
- İşveren sigortalı çalıştırma konusunda ısrarcı olmazsa, iş sözleşmesini feshetmeden önce iş güvencesi tazminatına hak kazanıp kazanmayacağınızı araştırın.
- İş sözleşmenizi feshetme kararı alırsanız, ihbar tazminatına hak kazanmak için iş sözleşmenizi yazılı olarak feshetmeyi unutmayın.
- Sigortasız çalıştırıldığınız süre için hizmet tespiti davası açarak tazminat hakkınızı kullanın.
Sigortasız çalışma, işçilerin hem sosyal güvenlik haklarını hem de çalışma koşullarını olumsuz yönde etkileyen bir durumdur. Bu nedenle, sigortasız çalışan işçilerin tazminat haklarını kullanarak mağduriyetlerini gidermeleri önemlidir.