Tasarrufun İptali Davasının Tazminat Davasına Dönüşmesi
Tasarrufun iptali davası, bir borçlunun, alacaklının alacağını tahsilini güçleştirmek veya imkânsız hale getirmek amacıyla yaptığı tasarrufların, alacaklı tarafından mahkemede iptal edilmesi davasıdır. Bu dava, İcra İflas Kanunu’nun 282. maddesinde düzenlenmiştir.
Tasarrufun iptali davası, iptal edilen tasarrufun konusu olan malın, borçlunun malvarlığından çıkması halinde, alacaklının talebi üzerine, bu malın yerine geçen değere ilişkin tazminat davası olarak da açılabilir. Bu durumda, davanın konusu, tasarrufun iptali değil, tazminat talebidir.
Tasarrufun iptali davasının tazminat davasına dönüşmesi, aşağıdaki durumlarda mümkündür:
- Borçlu, tasarruf konusu olan malları elinden çıkarmışsa.
- Tasarruf konusu olan mallar, borçlunun malvarlığından çıkmışsa.
- Tasarruf konusu olan mallar, borçlunun malvarlığından çıkmış olsa da, üçüncü kişi iyiniyetli ise.
Tasarrufun iptali davasının tazminat davasına dönüşmesi halinde, mahkeme, davanın konusu olan malın yerine geçen değere ilişkin tazminatın, davacının alacağından fazla olmamak kaydıyla, üçüncü kişiye ödenmesine karar verir.
Tasarrufun İptali Davasının Tazminat Davasına Dönüşmesinin Hukuki Gerekçeleri
Tasarrufun iptali davasının tazminat davasına dönüşmesinin hukuki gerekçeleri, şu şekilde sıralanabilir:
- Alacaklının alacağını tahsil etme hakkının korunması: Tasarrufun iptali davası, alacaklının alacağını tahsil etme hakkını korumaya yönelik bir davadır. Bu nedenle, tasarruf konusu olan mallar, borçlunun malvarlığından çıkmış olsa da, alacaklının alacağını tahsil edebilmesi için, bu malların yerine geçen değere ilişkin tazminat talep etme hakkının olması gerekir.
- Tasarrufun iptali davasının amacının gerçekleşmesi: Tasarrufun iptali davasının amacı, tasarrufun hukuki sonuçlarını ortadan kaldırmaktır. Bu nedenle, tasarruf konusu olan mallar, borçlunun malvarlığından çıkmış olsa da, tasarrufun hukuki sonuçlarını ortadan kaldırmak için, bu malların yerine geçen değere ilişkin tazminat talep edilmesi gerekir.
Tasarrufun İptali Davasının Tazminat Davasına Dönüşmesinin Sonuçları
Tasarrufun iptali davasının tazminat davasına dönüşmesi halinde, aşağıdaki sonuçlar ortaya çıkar:
- Davanın konusu değişir. Davanın konusu, tasarrufun iptali değil, tazminat talebi olur.
- Davanın muhatabı değişebilir. Davanın muhatabı, tasarrufu yapan üçüncü kişi olur.
- Davanın yargılama usulü değişebilir. Tazminat davalarında uygulanan yargılama usulü, tasarrufun iptali davalarında uygulanan yargılama usulünden farklıdır.
Tasarrufun İptali Davasının Tazminat Davasına Dönüşmesi ile İlgili Yargıtay Kararları
Yargıtay, tasarrufun iptali davasının tazminat davasına dönüşmesi ile ilgili olarak, aşağıdaki kararlar vermiştir:
-
Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, 2019/13884 E., 2019/21233 K. sayılı kararında; “Tasarrufun iptali davasının konusu, tasarrufun hukuki sonuçlarını ortadan kaldırmaktır. Bu nedenle, tasarruf konusu olan mallar, borçlunun malvarlığından çıkmış olsa da, tasarrufun hukuki sonuçlarını ortadan kaldırmak için, bu malların yerine geçen değere ilişkin tazminat talep edilmesi gerekir.” şeklinde karar vermiştir.
-
Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, 2018/17820 E., 2018/19803 K. sayılı kararında; “Tasarrufun iptali davasının amacı, alacaklının alacağını tahsil etme hakkını korumaktır. Bu nedenle, tasarruf konusu olan mallar, borçlunun malvarlığından çıkmış olsa da, alacaklının alacağını tahsil edebilmesi için, bu malların yerine geçen değere ilişkin tazminat talep etme hakkının olması gerekir.” şeklinde karar vermiştir.
Sonuç
Tasar