Tazminat Alma Hakları
Tazminat, bir zararın karşılığı olarak ödenen paradır. İş hukukunda, işçilerin işverene karşı çeşitli tazminat talep etme hakları vardır. Bu tazminat hakları, işçinin iş akdinin hangi şekilde sona erdiğine göre farklılık gösterir.
Kıdem Tazminatı
İş Kanunu’nun 14. maddesine göre, işyerinde en az bir yıl çalışan işçinin iş akdi işveren tarafından haklı bir neden olmaksızın feshedilirse, işçi kıdem tazminatına hak kazanır. Kıdem tazminatı, işçinin çalıştığı her yıl için brüt ücretinin 30 günlük tutarı kadardır.
İşverenin haklı bir neden olmaksızın işten çıkarmak için bazı nedenleri şunlardır:
- İşçinin iş sözleşmesinde belirtilen görevlerini yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesi
- İşçinin işverene veya işyerine zarar vermesi
- İşçinin işverenin başka bir çalışanıyla cinsel ilişkiye girmesi
- İşçinin işverenin talimatlarını dinlememesi veya işverenin güvenini sarsacak davranışlarda bulunması
İşverenin haklı bir neden olmaksızın işten çıkardığı işçi, işten çıkarılma tarihinden itibaren 1 ay içinde iş mahkemesine başvurarak kıdem tazminatını talep edebilir.
İhbar Tazminatı
İş Kanunu’nun 17. maddesine göre, iş akdi işveren tarafından haklı bir neden olmaksızın feshedilirse, işçiye ihbar tazminatı ödenmesi gerekir. İhbar tazminatı, işçinin iş sözleşmesinde belirtilen bildirim süresinin ücreti kadardır.
İşçinin iş sözleşmesinde belirtilen bildirim süresi, işçinin kıdemine göre değişir. İşçinin kıdemi:
- 6 aydan az ise, bildirim süresi 2 haftadır.
- 6 aydan 1,5 yıla kadar ise, bildirim süresi 4 haftadır.
- 1,5 yıldan 3 yıla kadar ise, bildirim süresi 6 haftadır.
- 3 yıldan fazla ise, bildirim süresi 8 haftadır.
İşverenin haklı bir neden olmaksızın işten çıkardığı işçi, işten çıkarılma tarihinden itibaren 1 ay içinde iş mahkemesine başvurarak ihbar tazminatını talep edebilir.
İşçiye Ödenmesi Gereken Diğer Tazminatlar
İş Kanunu’nda işçiye ödenmesi gereken diğer tazminatlar şunlardır:
- Yıllık Ücretli İzin Ücreti: İşçi, iş sözleşmesinin devamı süresince her yıl 14 gün yıllık ücretli izne hak kazanır. İşveren, işçiye yıllık ücretli izin ücretini, izin vermeden önce veya izin bitiminde peşin olarak ödemek zorundadır.
- Fazla Mesai Ücreti: İşçi, normal çalışma süresinin dışında çalıştığı her saat için fazla mesai ücretine hak kazanır. Fazla mesai ücreti, işçinin normal saat ücretinin 1,5 katıdır.
- Hafta Tatili Ücreti: İşçi, haftada en az bir gün hafta tatiline hak kazanır. İşveren, işçiye hafta tatili ücretini, hafta tatilinden önce veya hafta tatilinde peşin olarak ödemek zorundadır.
- Gece Çalışma Ücreti: İşçi, gece çalışması yaptığı her saat için gece çalışma ücretine hak kazanır. Gece çalışma ücreti, işçinin normal saat ücretinin 1,5 katıdır.
- Bayram ve Tatil Ücreti: İşçi, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışmadığı takdirde, kendisine o günün ücreti ile birlikte bir günlük ücreti daha ödenir.
- Emeklilik İhbar Tazminatı: İşçi, emeklilik nedeniyle iş akdini sona erdirirse, işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda değildir. Ancak, işveren, işçiye emeklilik ihbar tazminatı ödemeyi kabul ederse, işçi bu tazminatı talep edebilir.
- İş Kazası ve Meslek Hastalığı Tazminatı: İşçi, iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle iş göremez hale gelirse, işverene maddi ve manevi tazminat talep edebilir.
Tazminat Talepleri Nasıl Yapılır?
İşçinin tazminat taleplerini işverene yazılı olarak bildirmesi gerekir. İşveren, işçinin tazminat taleplerini kabul ederse, işçiye tazminatını ödemek zorundadır. İşveren, işçinin tazminat taleplerini kabul etmezse, işçi tazminat