Tazminat Hakkı
Tazminat, bir sözleşmenin veya bir hukuki ilişkinin sona ermesi nedeniyle, taraflardan birinin diğerine ödemesi gereken bir miktar paradır. Tazminat hakkı, hukukun birçok alanında düzenlenmiştir. İş hukukunda, işçinin iş sözleşmesinin sona ermesi durumunda işverene karşı sahip olduğu haklardan biri de tazminat hakkıdır.
İş hukukunda tazminat hakkı, işçinin iş sözleşmesinin sona ermesi nedeniyle, işverenin işçiye ödemesi gereken bir miktar para olarak tanımlanabilir. Tazminat hakkı, işçinin iş sözleşmesinin sona ermesinin haklı veya haksız olmasına göre farklılık gösterir. İşçinin iş sözleşmesinin haklı bir nedenle sona ermesi durumunda, işçi tazminat alma hakkına sahip olmaz. Ancak, iş sözleşmesinin haksız bir nedenle sona ermesi durumunda, işçi tazminat alma hakkına sahip olur.
İş hukukunda tazminat hakkı, şu şekilde sınıflandırılabilir:
- Kıdem tazminatı: İşçinin iş sözleşmesinin herhangi bir nedenle sona ermesi durumunda, işçiye çalıştığı her tam yıl için 30 günlük ücreti tutarında ödenen tazminattır.
- İhbar tazminatı: İşçinin iş sözleşmesinin işveren tarafından bildirim süresi verilmeden feshedilmesi durumunda, işçiye ödenmesi gereken tazminattır.
- İşe iade tazminatı: İşçinin iş sözleşmesinin işveren tarafından haklı bir neden olmaksızın feshedilmesi durumunda, işçinin işe iade talebinin mahkeme tarafından kabul edilmesi ve işçinin işe başlatılmaması durumunda, işçiye ödenmesi gereken tazminattır.
- Eşitlik tazminatı: İşverenin, işçileri eşit işlem yapma yükümlülüğüne aykırı davranması durumunda, işçinin uğradığı zararın tazmin edilmesi amacıyla ödenen tazminattır.
- Mobbing tazminatı: İşverenin veya işverenin vekili tarafından işçiye sistematik olarak psikolojik baskı uygulanması durumunda, işçinin uğradığı zararın tazmin edilmesi amacıyla ödenen tazminattır.
Kıdem tazminatı
Kıdem tazminatı, işçinin iş sözleşmesinin herhangi bir nedenle sona ermesi durumunda, işçiye çalıştığı her tam yıl için 30 günlük ücreti tutarında ödenen tazminattır. Kıdem tazminatı, işçinin işverene karşı sahip olduğu en önemli tazminat hakkıdır.
Kıdem tazminatı alma hakkı için, işçinin şu şartları taşıması gerekir:
- İşçi, iş sözleşmesine tabi olarak çalışmalıdır.
- İşçinin iş sözleşmesi, herhangi bir nedenle sona ermelidir.
- İşçinin iş sözleşmesinin sona erdiği tarihte, işyerinde en az bir yıl çalışmış olması gerekir.
Kıdem tazminatı, işçinin brüt ücretine göre hesaplanır. Kıdem tazminatı, işçinin çalıştığı her tam yıl için 30 günlük ücreti tutarındadır. Bir yıldan artan süreler de oranlanarak hesaplamaya dahil edilir.
Örneğin, bir işçi asgari ücretle 10 yıl çalışmışsa, işçiye kıdem tazminatı olarak 10 * 30 * 5.500 = 165.000 TL ödenir.
Kıdem tazminatı, işveren tarafından işçiye ödenir. İşverenin kıdem tazminatını ödememesi durumunda, işçi, kıdem tazminatı alacağı için işveren aleyhine dava açabilir.
İhbar tazminatı
İhbar tazminatı, işçinin iş sözleşmesinin işveren tarafından bildirim süresi verilmeden feshedilmesi durumunda, işçiye ödenmesi gereken tazminattır. İhbar tazminatı, işçinin iş sözleşmesinin sona erdiği tarihte, işyerinde çalıştığı süreye göre hesaplanır.
İhbar tazminatı alma hakkı için, işçinin şu şartları taşıması gerekir:
- İşçi, iş sözleşmesine tabi olarak çalışmalıdır.
- İşveren tarafından işçinin iş sözleşmesi, bildirim süresi verilmeden feshedilmelidir.
İhbar tazminatı, işçinin iş sözleşmesinin sona erdiği tarihte, işyerinde çalıştığı süreye göre hesaplanır. İş sözleşmesinin sona erdiği tarihte, işçinin işyerinde çalıştığı süre 6 aydan az ise, işçiye 2 haftalık, 6 aydan 1,5 yıla kadar ise 4 haftalık, 1,5 yıldan 3 yıla kadar ise 6 haftalık, 3 yıldan fazla ise 8 haftalık ücreti tutarında ihbar tazminatı ödenir