Tazminat Hakkı Kaç Yıl?
Genel Olarak
Tazminat hakkı, iş sözleşmesinin işçinin iradesi dışında sona ermesi durumunda işçiye ödenen bir miktar paradır. Tazminat hakkının amacı, işçinin iş sözleşmesinin sona ermesi nedeniyle uğradığı maddi ve manevi zararların bir kısmını karşılamaktır.
Türkiye’de tazminat hakkı, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, işçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için aşağıdaki şartları taşıması gerekir:
- İşçinin, iş sözleşmesinin devamı süresince aynı işverenin işyerinde en az bir yıl çalışmış olması gerekir.
- İş sözleşmesinin, işçinin iradesi dışında sona ermesi gerekir.
Kıdem Tazminatı
Kıdem tazminatı, işçinin iş sözleşmesinin işverenin iradesi dışında sona ermesi durumunda ödenen bir tazminat türüdür. Kıdem tazminatının miktarı, işçinin çalıştığı süre ve son 30 günlük brüt ücretine göre hesaplanır.
Kıdem tazminatı hesaplanırken, işçinin çalıştığı her tam yıl için 30 günlük ücreti tazminat olarak ödenir. Bir yıldan artan süreler içinde de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.
Örneğin, bir işçi 10 yıl 1 ay çalışmışsa, kıdem tazminatı miktarı 10 x 30 + 1 x 30 = 330 günlük ücreti olacaktır.
Kıdem Tazminatına Hak Kazandıran İş Akdi Feshi Sebepleri
Kıdem tazminatına hak kazandıran iş akdi feshi sebepleri şunlardır:
- İşçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshi
- İşverenin iş sözleşmesini haklı nedenle feshi
- İşçinin emekliliği
- İşçinin ölümü
- İşverenin iflası
- İşyerinin kapanması
Kendi İsteğiyle İşten Ayrılanların Tazminat Hakkı
Kendi isteğiyle işten ayrılan işçiler, kıdem tazminatı alamaz. Ancak, aşağıdaki durumlarda kendi isteğiyle işten ayrılan işçiler de kıdem tazminatı alabilir:
- İşçi, 18 yaşını doldurmadan çalışmaya başlamışsa ve kıdem tazminatı almaya hak kazanacak kadar çalışma süresini doldurmuşsa, kendi isteğiyle işten ayrılsa bile kıdem tazminatı alabilir.
- İşçi, kadın işçi ise ve evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde iş akdini feshederse, kıdem tazminatı alabilir.
- İşçi, askerlik görevi nedeniyle iş akdini feshederse, kıdem tazminatı alabilir.
Tazminat Zamanaşımı Süresi
Tazminat alacaklarında zamanaşımı süresi, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 146. maddesine göre 10 yıldır. Bu nedenle, kıdem tazminatı davası açmak isteyen işçilerin, feshin üzerinden en fazla 10 yıl geçmeden dava açmaları gerekir.
Tazminat Davaları
Tazminat alacaklarına ilişkin davalar, işçinin ikametgahının bulunduğu yerdeki İş Mahkemesinde açılır. Dava, işçinin veya vekilinin başvurusu üzerine açılır.
Tazminat davalarında, işçinin hak kazandığı tazminat miktarının belirlenmesi için, işçinin çalıştığı süre, son 30 günlük brüt ücreti ve tazminat alacaklarına hak kazandıran olayın niteliği gibi hususlar dikkate alınır.
Tazminat Davalarında İspat Yükü
Tazminat davalarında, tazminat alacaklarına hak kazandığını ispat yükü işçiye aittir. İşçi, tazminat alacaklarına hak kazandığını gösteren delilleri mahkemeye sunmakla yükümlüdür.
Tazminat Davalarında Mahkeme Kararı
İş Mahkemesi, işçinin tazminat alacaklarına hak kazanıp kazanmadığını değerlendirerek karar verir. Mahkeme, işçinin tazminat alacaklarına hak kazandığını tespit ederse, işvereni tazminat ödemeye mahkum eder.
Tazminat Davalarında Temyiz Hakkı
İş Mahkemesinin tazminat davasında verdiği karara karşı, taraflar temyiz yoluna başvurabilir. Temyiz, karardan itibaren 15 gün içinde, kararı veren mahkemenin bulunduğu yerdeki Bölge Adliye Mahkemesine yapılır.
Sonuç
Tazminat hakkı, işçilerin iş sözleşme