Tazminat Hakkı Ne Zaman Doğar?
Tazminat hakkı, bir işçinin iş sözleşmesinin sona ermesi ile birlikte, işverene karşı sahip olduğu maddi ve manevi tazminat talep etme hakkıdır. Tazminat hakkı, iş hukukunun önemli bir unsurudur ve işçinin iş sözleşmesinin sona ermesi ile birlikte mağduriyetini gidermek için bir güvence sağlamaktadır.
Tazminat Hakkının Doğum Şartları
Tazminat hakkının doğması için, işçinin iş sözleşmesinin sona ermesi ve işçinin bu sona ermeden dolayı zarar görmesi gerekmektedir. İş sözleşmesinin sona ermesi, işçinin istifası, işverenin fesih hakkının kullanılması, iş sözleşmesinin sona ermesi gibi çeşitli nedenlerle gerçekleşebilir. İşçinin zarar görmesi ise, iş sözleşmesinin sona ermesi ile birlikte işçinin maddi veya manevi kayıplar yaşaması anlamına gelmektedir.
İşçiye Hangi Tazminat Türleri Ödenir?
İşçiye, iş sözleşmesinin sona ermesi ile birlikte, çeşitli tazminat türleri ödenebilir. Bu tazminat türleri, işçinin iş sözleşmesinin sona ermesinin nedenine ve işçinin uğradığı zararın niteliğine göre farklılık gösterebilir.
En yaygın tazminat türleri şunlardır:
- Kıdem tazminatı: İşçinin işyerinde en az bir yıl çalışması ve iş sözleşmesinin işveren tarafından haksız bir nedenle feshi halinde işçiye ödenen bir tazminat türüdür.
- İhbar tazminatı: İş sözleşmesinin işveren veya işçi tarafından haklı bir neden olmaksızın feshedilmesi halinde, işçinin işverene veya işverenin işçiye ödediği bir tazminat türüdür.
- Dönemsel izin ücreti: İşçinin yıllık izin, hafta tatili ve ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılmadığı süreler için ödenmesi gereken bir tazminat türüdür.
- Eksik ödenen ücret ve diğer işçilik alacakları: İşçiye, iş sözleşmesinin sona ermesi ile birlikte ödenmesi gereken ücret ve diğer işçilik alacakları eksik ödenmişse, işçi bu eksik ödemeleri talep edebilir.
- Manevi tazminat: İş sözleşmesinin sona ermesi ile birlikte işçinin uğradığı manevi zararlar için ödenen bir tazminat türüdür.
Tazminat Hakkının Dava Yoluyla İcrası
İşçi, iş sözleşmesinin sona ermesi ile birlikte sahip olduğu tazminat haklarını işverene karşı dava yoluyla talep edebilir. İşçi, tazminat talebini, iş sözleşmesinin sona ermesinden itibaren bir yıl içinde işverene karşı açacağı bir dava ile ileri sürebilir.
Tazminat Hakkının İdari Yoluyla İcrası
İşçi, iş sözleşmesinin sona ermesi ile birlikte sahip olduğu tazminat haklarını, işverene karşı idari yollardan da talep edebilir. İşçi, tazminat talebini, iş mahkemesine başvurmadan önce, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı il veya ilçe müdürlüklerine yazılı olarak başvurarak ileri sürebilir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, işçinin talebini inceleyerek, işverene bir ödeme emri gönderebilir.
Tazminat Hakkının Süresi
İşçi, iş sözleşmesinin sona ermesi ile birlikte sahip olduğu tazminat haklarını, iş sözleşmesinin sona ermesinden itibaren bir yıl içinde işverene karşı dava yoluyla talep edebilir. Bu süre, hak düşürücü süre olarak da adlandırılmaktadır. Bu sürenin geçirilmesi halinde, işçinin tazminat talebi reddedilecektir.
Tazminat Hakkının Devri
İşçinin tazminat hakkı, işçinin ölümü halinde, işçinin mirasçılarına geçer. İşçinin mirasçıları, işçinin tazminat talebini, işçinin ölümünden itibaren bir yıl içinde işverene karşı dava yoluyla ileri sürebilirler.
Tazminat Hakkının Hesaplanması
Tazminat hakkının hesaplanmasında, işçinin kıdemi, brüt ücreti ve iş sözleşmesinin sona ermesi nedeni gibi çeşitli faktörler dikkate alınır.
Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde en az bir yıl çalışması ve iş sözleşmesinin işveren tarafından haksız bir nedenle feshi halinde ödenir. Kıdem tazminatı, işçinin kıdemi ve brüt ücreti dikkate alınarak hesaplanır.
**İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin işveren veya işçi tarafından haklı bir neden olmaksızın feshedilmesi halinde ödenir. İhbar tazminatı, işçinin kıdemi ve brüt ücret