Tazminat Nedir?
Tazminat, bir zararın karşılığı olarak yapılan ödemedir. Hukuk alanında, tazminat, bir sözleşmeden veya haksız fiilden kaynaklanan bir zararın karşılığı olarak yapılan ödemeyi ifade eder.
İş Hukukunda Tazminat
İş hukukunda tazminat, iş sözleşmesinin sona ermesi nedeniyle işçiye veya işverene ödenen paradır. İş hukukunda tazminat türleri şunlardır:
- Kıdem tazminatı: İşçinin işverene ait işyerinde en az bir yıl süreyle kesintisiz çalışması halinde, iş sözleşmesinin işveren tarafından haksız yere feshedilmesi durumunda işçiye ödenen tazminattır.
- İhbar tazminatı: İşçinin iş sözleşmesini haklı bir nedene dayanmaksızın ve bir ay önceden haber vermeden feshetmesi durumunda, işverene ödenen tazminattır.
- Yıllık izin ücreti: İşçinin yıllık izin hakkını kullanamadan iş sözleşmesi sona ermesi halinde, işçiye ödenen tazminattır.
- İş kazası veya meslek hastalığı tazminatı: İşçinin iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle uğradığı maddi ve manevi zararların karşılığı olarak ödenen tazminattır.
- Emeklilik tazminatı: İşçinin emeklilik hakkını kazanması halinde, işveren tarafından ödenen tazminattır.
Tazminat Alma Şartları
İş hukukunda tazminat alabilmek için işçinin aşağıdaki şartları yerine getirmesi gerekir:
- İşçi: İş hukukunda tazminat alabilecek kişi, işçidir. İşçi, işverene ait işyerinde ücret karşılığı çalışan kişidir.
- İş sözleşmesi: Tazminat, iş sözleşmesinin sona ermesi nedeniyle ödenir. İş sözleşmesi, işçi ile işveren arasında yazılı veya sözlü olarak yapılan sözleşmedir.
- En az bir yıl çalışma: Kıdem tazminatı alabilmek için işçinin işverene ait işyerinde en az bir yıl süreyle kesintisiz çalışması gerekir.
- Haklı fesih: İşçi, iş sözleşmesini haklı bir nedene dayanarak feshedebilir. İşçi, işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışları, işverenin işçiye karşı ağır ve zulmü hareketleri, işverenin işçiyi aşağılayıcı veya onur kırıcı davranışlarda bulunması, işverenin işçinin ücretini veya diğer haklarını ödememesi, işverenin işçiyi işe göndermemesi veya işin niteliğini değiştirmesi gibi nedenlerle iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir.
Tazminat Hesaplaması
Tazminat, işçinin kıdem süresine ve brüt ücretine göre hesaplanır. Kıdem tazminatı, işçinin brüt ücretinin her yıl için 30 günlük brüt ücreti kadardır.
Kıdem tazminatı hesaplaması şu şekilde yapılır:
Kıdem tazminatı = (İşçinin brüt ücreti * Kıdem süresi * 30) / 365
Örneğin, bir işçinin brüt ücreti 4.000 TL ve kıdem süresi 10 yıl ise, işçinin kıdem tazminatı 126.000 TL olacaktır.
Tazminat Zamanaşımı
Tazminat, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren beş yıl içinde talep edilmelidir. Tazminat talebinin bu süre içinde yapılmaması halinde tazminat hakkı zamanaşımına uğrar.
Tazminat Talebi
İşçi, tazminat talebini işverene yazılı olarak bildirebilir. İşveren, işçinin tazminat talebini kabul etmesi halinde, işçiye tazminatı ödemek zorundadır. İşveren, işçinin tazminat talebini kabul etmemesi halinde, işçi iş mahkemesinde dava açabilir.
Tazminat Davaları
İşçi, tazminat davasını iş sözleşmesinin sona erdiği yer iş mahkemesinde açabilir. Tazminat davasında, işçinin iş sözleşmesinin sona erdiği tarih, işçinin kıdem süresi ve işçinin brüt ücreti gibi hususlar ispatlanması gerekir.
Tazminat Davalarının Süresi
İş mahkemelerinde tazminat davalarının görülme süresi, dava dosyasının niteliğine ve iş yoğunluğuna göre değişmektedir. Ancak, tazminat davalarının ortalama olarak bir yıl içinde sonuçlanması beklenir.
Tazminat Davalarında Alınabilecek Diğer Haklar
İşçi